Rusland, een volk van migranten

Om de achtergrond en de motivatie van de kunstenaar te begrijpen is het belangrijk ook de geschiedenis te kennen waarin hij of zij leeft.

Rusland is een land verspreid over 2 continenten maar de macht situeert zich in wat wij Europees Rusland noemen

 

Sinds de vroege steentijd is Europa, dus ook Rusland, het toneel van migraties die een volkerenmozaïek vormgeven.

In de laatste steentijd krijgt het gebied een invasie van Fins-Oegrische stammen, naast Scythen, Baltische stammen en Iraanse steppevolken. Later zijn het de Hunnen en de Cazaren. Er ontstonden relaties van handel en uitwisseling met de Griekse, Romeinse en Byzantijnse rijken.

Rond 500 n. Chr. verenigden de Vikingen grote gebieden. Zij doorkruisten het binnenland en vestigden hun hoofdstad in Kiev. De inwoners noemden zich Roes.

 

988

Grootvorst Vladimir de Grote laat zich dopen en verbindt Kiev en Byzantium. De Griekse cultuur en taal verspreiden zich.

1223

De Russische vorsten worden na meerdere veldslagen onderworpen aan de Mongoolse Khans. Ze innen belasting voor de veroveraars. Rusland splitst op in kleinere rijken. Novgorod was lange tijd een rivaal voor Kiev. De stadsstaat ontsnapt aan de Duitse Orde (Teutoonse ridders) en Nevski slaagt erin de Teutonen te stoppen.

1242

Intussen wordt het rijk van de Gouden Horde geïslamiseerd en verspreidt de islam zich in Zuid-Rusland en Centraal-Azië.

1325

Moskou wordt machtiger dan Kiev; het zwaartepunt van het land verhuist naar Moskou.

1453

Val van Constantinopel (hoofdstad van het Oost-Romeinse rijk). Tsaar Ivan de Grote eist de keizerskroon op.

1533

Tsaar Ivan III stichtte een eerste zeehaven en hij veroverde enkele islamitische khanaten. De Krim Tataren komen in opstand tegen het beleid van de tsaar.[Later zullen zij een afzonderlijke republiek vormen in de Sovjet-Unie].

Tsaar Ivan IV werd de verschrikkelijke genoemd omwille van zijn losbandigheid en wreedheid. Hij werd opgevolgd door Boris Godoenov.

1618

Er komt een nieuwe  (en laatste) tsarendynastie aan de macht met Michaël Romanov. Deze tsaar sluit vrede met de buurlanden Polen, Litouwen en Zweden.

Een schisma in de Russische kerk tussen de conservatieven (Oud-Gelovigen), die geen aanpassingen wilden en de progressieven die de liturgie wel willen hervormen in navolging van Byzantium, zal een splijtzwam worden voor het land en heeft ook nu nog gevolgen.

Siberië wordt onderworpen aan de tsaar.

1760

Tsaar Peter de Grote is een hervormer en bewonderaar van West-Europese technieken. Hij verblijft enkele jaren in Nederland en breidt de handelscontacten met West-Europa uit. Zijn interesse in scheepsbouw wordt voornamelijk gevoed door zijn wil om via open zeehavens de handel met het Westen te bevorderen. Sint-Petersburg, als nieuwe hoofdstad, is een springplank voor die politiek.

Dit streven word gedeeld door Catherina de Grote, de echtgenote van Peter II die de drang naar het Westen deelt. Als Duitse prinses had zij een bewondering voor de ideeën van de Franse Verlichting.

1789

Toen de Franse revolutie uitbrak en er ook opstanden kwamen tegen de Russische adel, brak Catherina met de ideologie. Ze werd nog harder in de verdediging van de censuur en het lijfeigenschap.

Intussen waren de Turken de grenzen met Rusland aan het verkennen. Catherina voert met succes oorlog tegen hen en sticht de stad Odessa aan de Zwarte Zee.

1799

1815

In een aantal oorlogen tegen Napoleon die Rusland binnenvalt, helpen de Russen de West-Europese landen om Napoleon definitief  te verslaan (Waterloo).

1834-1838

Er breken verschillende opstanden uit tegen het tsarengezag o.m. in Tsjetsjenië. In de oorlogen tegen Napoleon hadden een heel aantal Russische lagere edelen meegestreden. Zij leerden zo het Westen kennen en formuleerden ook hun eisen zoals vrijheid van pers en democratisering van de macht. De Franse taal en cultuur werden invloedrijk. In de hele negentiende eeuw blijft die volksbeweging leven, onder andere door te eisen dat het lijfeigenschap zou afgeschaft worden.

1825

Rusland wilde het Rijk uitbreiden aan alle kanten: naar het oosten waar de stad Vladivostok werd gesticht. De Balkan werd deels veroverd op Turkije en Oostenrijk-Hongarije. Er volgde een herindeling van vroegere staten waarbij Engeland Cyprus verwierf.

1881

Tsaar Alex III deed pogingen om Rusland te hervormen. Maar hij regeerde met harde hand.

1905

Er was een bloedig neergeslagen demonstratie tegen de oorlog met Japan en voor democratische rechten.
Tsaar Nicolaas II en eerste Minister Stolypin weifelden tussen toegeven en straffen. De landbouw werd  hervormd en het lijfeigenschap afgeschaft. Maar de gevolgen waren niet allemaal positief: een grote groep ex-lijfeigenen had geenn inkomen of bezit.

1917

Onder leiding van Lenin vond de Oktoberrevolutie plaats (Bolsjevieken).
Moordpartijen door Witte en Rode Legers.
Lenin geeft opdracht om de tsarenfamilie te executeren.

1921-22

Burgeroorlog en massale honger door migraties, oorlogen en gebrek aan organisatie van de landbouw (alle bedrijven werden gecollectiviseerd)
Strafkampen worden opgericht vooral in Siberië (Goelag).

1940-1945

Tweede wereldoorlog. Rusland vecht mee met de geallieerden  en verovert Berlijn en een stuk van Duitsland. In Potsdam sluiten Engeland, de Verenigde Staten en Rusland een akkoord over de verdeling van Oost-Europa. Onderdrukking door Stalin gaat verder.

1965??

Nikita Kroestjev zweert Stalin af maar onderdrukt de opstanden tegen het communisme o.m. in Hongarije. Brezjnev laat de Praagse Lente (1968) doodmaken. Vrijheid van meningsuiting blijft taboe.

1985

Michael Gorbatsjov gooit het roer om: Perestrojka.
Ontspanning in het land, gesprek met de USA.
Grotere persoonlijke vrijheid.

Oprichting van het GOS. Gorbatsjov treedt af als president.

1996

Tsjetsjenië roept onafhankelijkheid uit. Oorlog met Rusland.

1999-nu

Jeltsin wordt opgevolgd door Vladimir Poetin.

·         Gesteund door nationalistische Russen

·         enkele economische successen, o.m. door hoge olie- en gasprijzen

·         Krim geannexeerd

·         Steunt Russische separatisten in buurlanden (Oekraïne)

 

Rusland is beïnvloed door:

·         Romeinen en Grieken

·         Islam en Perzië

·         Zweden: nabuurschap en handel met Vikingen

·         Nederland (techniek, handel en kunst)

·         Engeland : handel, economie en cultuur (onderwijs)

·         Frankrijk: cultuur, taal en onderwijs

·         België: kunst en spoorweg

·         Vluchtelingen en immigranten: uitwisseling