p-27-


Ervaringen met een paar typische hulpmiddelen voor het onderwijs

Jeroen Baldewijns

Onlangs hadden we de gelegenheid om aan de slag te gaan met twee
hulpmiddelen die vooral hun nut bewijzen in het onderwijs: de Aprims
rekenmachine en de Braildec. Onze bevindingen leest u in dit artikel.

1. De Aprims rekenmachine
1.1. Beschrijving van het toestel
De Aprims is een aangepaste wetenschappelijke rekenmachine die in vijf
talen (Engels, Frans, Duits, Italiaans of Arabisch) en in twee uitvoeringen
(CSV1: batterijgevoed of CSV2: voeding via een oplaadbare batterij of
netstroomadapter) verkrijgbaar is.
De aanpassing bestaat uit een spraakweergavesysteem, een groot lichtgevend
LED-scherm en een overzichtelijk en logisch toetsenbord met taktiele
ori‰ntatiepunten. De spraak kan weergegeven worden via de ingebouwde
luidspreker of via een standaard meegeleverde koptelefoon.
Het energiebeheer is erg goed uitgedacht en omvat volgende voorzieningen:
- Automatische uitschakeling van het toestel na 45 sec. van niet-gebruik.
- De spraak is uitschakelbaar.
- Het energieverslindend LED-scherm licht, bij gebruik van de batterij,
enkel op aanvraag op.

1.2. Mogelijkheden
Funktioneel heeft het toestel heel wat te bieden: naast de vier
basisbewerkingen behoren procentberekening, statistische funkties,
logaritmische funkties, exponenti‰le funkties, trigonometrische funkties en
een aantal omzettingsfunkties tot de mogelijkheden.
Het toestel is voorzien van een toets voor de waarde "pie", een backspace-
toets en een toets om het laatst weergegeven getal v˘˘r het
gelijkheidsteken terug te krijgen.
De Aprims werkt met een interne nauwkeurigheid van slechts 7 cijfers. De
gebruiker heeft de mogelijkheid het aantal cijfers na de komma in te
stellen. Er kan met wetenschappelijke notatie gewerkt worden en met haakjes
tot zes niveaus diep.
Het toestel beschikt over maar liefst tien geheugens.

1.3. De sterke kanten van dit toestel
- De Aprims is ‚‚n van de weinige wetenschappelijke rekenmachines op de
Belgisch/Nederlandse markt die zowel voor slecht- als voor niet-zienden
zijn aangepast !
- Het toestel heeft een zeer duidelijk leesbaar LED-scherm.
- Goed verstaanbare Engelse spraak (we testten enkel de Engelse versie).
- Duidelijk en logisch ingedeeld toetsenbord. Het gebruik van kleuren en
taktiele punten draagt bij tot een goede ergonomie.
- Zeer goed energiebeheer.
- De aanwezigheid van tien geheugens kwamen we nog niet dikwijls tegen bij
aangepaste rekenmachines!

1.4. Aspecten die voor verbetering vatbaar zijn
- De "Clear All"-funktie is enigszins omslachtig: er zijn twee
toetsaanslagen nodig om het scherm te wissen.
- De membraantoetsen moeten vrij hard ingeduwd worden. Dit wordt na een
tijdje zeer vermoeiend en het maakt snel intikken vrijwel onmogelijk.
- Het tweede opschrift bij sommige toetsen (vb.: de statistische funkties)
zal voor sommige slechtzienden moeilijk leesbaar zijn.
- De duimwieltjes (ingewerkte met de duim bedienbare draaiknoppen) voor het
bijregelen van volume en display-verlichting liggen nogal diep en zijn
hierdoor moeilijk bedienbaar. Voordeel hiervan is echter dat er niet per
ongeluk aan gedraaid kan worden.
- De meegeleverde handleiding was een franstalige zwartschrift-versie. In
de handleiding worden de toetsen van het toestel niet bij naam genoemd,
iedere toets heeft een nummer. Dit vraagt een extra inspanning van de
gebruiker.
- Ondanks de aanwezigheid van acht LED-elementen kunnen er slechts zeven
cijfers op het scherm, het achtste LED-element wordt enkel voor het
minteken bij negatieve getallen gebruikt. Dit nadeel wordt voor een stuk
gecompenseerd door de aanwezigheid van een wetenschappelijke notatie.

2. De Braildec
2.1. Beschrijving van het toestel
Het Braildec-systeem bestaat uit een bodemplaat voor bevestiging onder een
brailleschrijfmachine van het type Perkins of Eurotype, een conversie-
eenheid (de eigenlijke Braildec) die ook de bedieningsknoppen bevat en een
netspanningsadapter. Op de Braildec kunnen een monitor en/of een printer
aangesloten worden.
Het werkingsprincipe is vrij eenvoudig. De op de brailleschrijfmachine
ingetypte tekst wordt door schakelaars op de speciale bodemplaat
gedetecteerd en in de vorm van elektrische signalen doorgeseind naar de
Braildec. De Braildec zet deze signalen om naar een tekstbestand dat
opgeslagen wordt in een elektronisch geheugen. Tijdens het intikken wordt
deze tekst eveneens direct doorgestuurd naar de aangesloten monitor. Op
bevel kan de inhoud van het geheugen naar een op de Braildec aangesloten
printer gestuurd worden. De geheugeninhoud blijft ook na het uitschakelen
van het toestel behouden. De volledige tekst kan enkel met de reset-funktie
uit het geheugen worden gewist.

2.2. Mogelijkheden
Het toestel werd vooral ontworpen voor gebruik in het onderwijs. Met behulp
van de Braildec kan een ziende leerkracht de werkzaamheden van zijn blinde
leerlingen gemakkelijk volgen op het scherm en kan hij ze ook op papier
laten afdrukken.

2.3. Onze ervaringen met de Braildec
Wat onmiddellijk opvalt is de eenvoudige installatieprocedure waarvoor geen
technische achtergrondkennis vereist is. De stekkers zijn zodanig gekozen
dat vergissingen nagenoeg uitgesloten zijn.
Ook de bediening van de Braildec is eenvoudig. Na het aanschakelen krijgt
men op de monitor ofwel het titelscherm (indien het geheugen leeg is) ofwel
de tekst in het geheugen te zien. Zodra er op de brailleschrijfmachine
getypt wordt, verschijnen de ingetikte tekens op de monitor.
De Braildec heeft vier bedieningsknoppen. E‚n toets activeert de reset-
funktie, een tweede toets stuurt de geheugeninhoud naar de printer. De
'page-up' en 'page-down' toetsen maken het mogelijk om de geheugeninhoud
over de monitor te laten scrollen.
De eisen voor een beginnend gebruiker worden niet hoog gesteld, het typen
van tekst op de brailleschrijfmachine verloopt net alsof er geen Braildec
zou aangesloten zijn. Het toestel is dus wat de basisfunkties betreft zeer
eenvoudig in het gebruik.
De status (een kabel is verkeerd aangesloten, het toestel is defect, het
geheugen is vol, het papier in de printer is op,...) van het systeem wordt
aangegeven met verschillende zoemtonen en met boodschappen op de monitor.
Van zodra de niet-ziende gebruiker de belangrijkste geluidssignalen uit het
hoofd kent, kan hij zelfstandig met het toestel werken.
Tot nog toe hebben we het enkel gehad over de tekstmode, die het mogelijk
maakt om tekst in te tikken op de brailleschrijfmachine. Daarnaast is er
ook een funktiemode die voor de gevorderde gebruiker zeer nuttig zal zijn.
De funktiemode wordt geactiveerd door het brailleren van de punten 5 en 6
op de brailleschrijfmachine. Vanuit de funktiemode kan er vervolgens een
systeem-instruktie, een print-instruktie of een dactylo-instruktie gegeven
worden. Met de systeem-instrukties kan men bijvoorbeeld de laatst ingetypte
tekstlijn wissen, het volledige geheugen wissen, de werking van de
bodemplaat laten uittesten, het type printer instellen, de gebruikte taal
aangeven,... Met de print-instrukties kan men de instellingen van de
printer aanpassen (vb.: lettertype, lettergrootte, tekstattributen,...).
Met de dactylo-instrukties kan men de bladschikking (aantal tekens per
lijn, aantal lijnen per blad, kantlijnen, tabulaties,...) bepalen.
Een zeer belangrijk aspect is dat de Braildec standaard is uitgerust met de
mogelijkheid om met wiskundige braille en met Grieks schrift te werken.
Beide besproken produkten worden door Sensotec verkocht. De Aprims
rekenmachine wordt tevens door Data Braille Service verkocht.