p-35-


Verslag studiedag: "De wereld van computers en nieuwe media thuis bij
visueel gehandicapten?"

Maria Noyons
Jeroen Baldewijns

Op 22 september jl. organiseerden Visio, het Centrum voor Gesproken Lektuur
(CGL) en de Vereniging van het Nederlandse Blinden en Slechtziendenwezen
(VNBW) een studiedag rond de problematiek van nieuwe media en de
toegankelijkheid ervan voor niet- en slechtzienden. Op het programma
stonden een plenaire sessie waarin vier sprekers aan bod kwamen en zes
workshops waarin er rond duidelijk afgebakende thema's werd gewerkt.
Doorlopend was er ook gelegenheid een informatiemarkt te bezoeken waar
leveranciers van diensten en hulpmiddelen werden aangespoord zich van hun
innovatiefste kant te tonen. Aan het eind van de dag werd immers de
"Innovatieprijs 1994" uitgereikt. De eer was weggelegd voor de firma
Lameris Ootech. Hun bekroonde produkt was het programma "Virgo" dat MS-
Windows toegankelijk maakt voor visueel gehandicapte computergebruikers.
De plenaire sessie in de voormiddag werd ingevuld door vier sprekers.
* Frans Havekes (senior consultant bij Quadrant Informatie) nam ons mee
naar de wereld van de multimedia (met CD-ROM, Photo-CD, CD-I en Video-CD
als voornaamste gegevensdragers) en schetste welke problemen deze
(r)evolutie voor visueel gehandicapten cre‰ert.
* Fred Kappetijn (directeur van Kappetijn Information Services) had het
over de nieuwe trends in de media en wat de succesfactoren van deze trends
zijn. Hij sprak ook over de steeds maar sterker wordende beeldcultuur en de
kansen (ontwikkeling van spraaksynthese en -herkenning, veel meer
informatie in elektronische vorm beschikbaar) en bedreigingen (geen toegang
tot visueel beeldmateriaal) die hierdoor geschapen worden.
* Cees Leeuwis (wetenschappelijk medewerker van de vakgroep
Voorlichtingskunde van de Landbouwuniversiteit Wageningen) vertelde over
het onderzoek dat hij deed naar de informatiebehoeften van landbouwers en
trok parallellen naar de informatiebehoeften van blinden en slechtzienden.
* Rob Van Vliet (senior informatieconsulent bij de PTT Telecom)
illustreerde als blinde hulpmiddelengebruiker waar de
toegankelijkheidsproblemen van een aantal media, waaronder ook de computer,
zich precies situeren. Hij gaf de hulpverleners en hulpmiddelenfabrikanten
alvast een hele waslijst mee, van wat er op het gebied van hulpmiddelen nog
allemaal te verwezenlijken valt.
De sprekers wisten interessante dingen te vertellen. De eerste drie
sprekers waren slechts minimaal vertrouwd met de problemen van blinden en
slechtzienden.
In de namiddag werd tweemaal een sessie van zes workshops gehouden. Elke
deelnemer kon twee van deze workshops bezoeken. De workshops werden
gehouden rond de volgende thema's.
* Workshop 1: De toegankelijkheid van grafische systemen en interactieve
media.
Voorzitter: Jaap Breider (directeur Alva BV)
Tijdens deze workshop werden het ontstaan van de Grafische User Interfaces
(GUI's) en de reden van haar populariteit onder ziende gebruikers
besproken. Het ontbreken van wettelijk vastgestelde richtlijnen voor makers
van software voor GUI's is een struikelblok voor de toegankelijkheid van
zo'n systeem met een hulpmiddel. Daarom werd voorgesteld dat de
leveranciers van hulpmiddelen gezamenlijk richtlijnen zouden opstellen
waaraan GUI's moeten voldoen zodat deze toegankelijk worden en blijven voor
alle gehandicapten.
* Workshop 2: Voorlichting over nieuwe informatiesystemen: must of
mogelijkheid ?
Voorzitter: Eric van Dijck (zelfstandigheidstherapeut Theofaan / VAC
Eindhoven)
Tijdens deze workshop werd door de aanwezigheid van dienstverleners uit
verschillende sectoren een kritische kijk ontwikkeld op voorlichting en
advisering. Voorlichting over nieuwe informatiesystemen dient aan
voorwaarden te voldoen. Ze moet gebaseerd zijn op een zorgvuldige analyse
van de situatie en de vraag van de gebruiker en ze moet volledig zijn. De
wens om de krachten te bundelen om tot een toegankelijk informatienetwerk
te komen is aanwezig.
* Workshop 3: Instructie en vaardigheidstraining: nu en straks
Voorzitsters: Marianne Kwak en Ellen Eelman (mederwerker geavanceerde
hulpmiddelen - ergotherapeut Visio)
Computertraining en hulpmiddelentraining: "Waar vindt dit plaats ?", "Wie
geeft deze instructie ?" en "Hoe wordt ze up-to-date gehouden ?"
Hulpverleners vonden elkaar in deze problematiek en willen streven naar
samenwerking om in deze snel veranderende situatie een adequate oplossing
te bieden.
* Workshop 4: Conversie: het omzetten van elektronische informatie in een
toegankelijke vorm
Voorzitter: Dick Tucker (projectleider Studie- en Vakbibliotheek)
Blindenbibliotheken kunnen de produktie van elektronische informatie
aanzienlijk verhogen als deze direct door de uitgever in een bepaalde
elektronische standaard kan worden geleverd. De drager van de elektronische
informatie, het distributiekanaal, het elektronisch formaat en de
leesfaciliteiten moeten goed op elkaar aansluiten. Deze elementen moeten
niet alleen technisch maar ook binnen een financieel-politiek kader bekeken
worden.
* Workshop 5: Communicatiesystemen zoals elektronische post en Bulletin
Boards (specifiek) voor visueel gehandicapten.
Voorzitter: Theo Walraven (vice-voorzitter Nederlandse Vereniging van
Blinden en Slechtzienden)
Er zijn vele mogelijkheden om met behulp van een communicatiesysteem een
informatie-achterstand op te halen. Toegang tot veel systemen wordt echter
bemoeilijkt door grafische interfaces en een dynamische opzet. Systemen
specifiek voor visueel gehandicapten zijn op diverse plaatsen in
ontwikkeling. Het stroomlijnen van deze diensten lijkt een taak voor de
belangenorganisaties.
* Workshop 6: Financiering en vergoeding van apparatuur
Voorzitster: Anke de Graaf (juriste Sociaal-fiscaal Steunpunt van de
belangenverenigingen van Blinden en slechtzienden)
Deze workshop was vooral toegespitst op de situatie in Nederland, waar
vergoeding van hulpmiddelen in de werk- en thuissituatie wettelijk geregeld
is. De stelling "het verstrekkingsbeleid moet actueel blijven en dus
aangepast worden aan de nieuwste ontwikkelingen" werd bediscussieerd. Een
steeds dreigende achterstand moet door politieke druk worden voorkomen.

Een volledig verslag van deze studiedag is verkrijgbaar bij:
- Visio: +(31) 2159 85743
- Centrum voor Gesproken Lektuur: +(31) 8860 82345