p-13- De computer en de buitenwereld: Internet ook voor de visueel gehandicapten thuis Jan Engelen Roderik Erens In dit artikel willen we een overzicht geven van de elektronische telecommunicatiesystemen die meer en meer in het bereik van de gewone burger komen. We beschrijven hierin kort de klassieke prikbordsystemen (BBS'en) en de grote verscheidenheid aan Internettoepassingen. Internet, dat de hoofdbrok vormt van de informatiesnelweg, is zeer populair. Vandaar de nood om de realistische toepassingen -en dit zijn er veel, ook voor individuele visueel gehandicapten- te scheiden van de fantasie. Infovisie Magazine zet hiermee een traditie voort. Bulletin Board Systemen en modemtoepassingen kwamen al herhaaldelijk aan bod [1]. Vandaar dat we nu wat uitgebreider aandacht besteden aan het Internet. 1. BBS'en De basiscomponenten van elektronische prikbordsystemen of BBS'en zijn: * Een centrale computer (node). * De modemverbindingen met verschillende gebruikers via telefoon. Om een bericht van de ene gebruiker naar de andere te sturen moet dit via het centrale knooppunt passeren. Het contact met een BBS wordt gerealiseerd met behulp van een communicatieprogramma (Procomm, Telix,...) via een modem. Op de BBS computer zelf vindt men allerlei informatie zoals nieuws, software, discussiegebieden en het post of email programma. De middelpunten van moderne BBS'en zijn via aparte telefoonverbindingen met elkaar gekoppeld, zodat men snel en over grote afstanden berichten kan uitwisselen tussen de BBS gebruikers. Op dit ogenblik zijn ook Internetverbindingen (zie verder) standaard geworden. In Nederland zijn er ook verschillende BBS systemen speciaal opgezet voor (visueel) gehandicapten. We zetten ze even op een rijtje. Het Spits-BBS en het BBS van PC-visie bevatten diverse informatie voor visueel gehandicapten en ook kan u boodschappen achterlaten en ontvangen van andere gebruikers van het BBS. De Elektronische Postbus (EP) van het CBB geeft u de gelegenheid om op zeer eenvoudige wijze ervaringen op te doen met het werken met een modem. Bovendien kan u zich abonneren op de tijdschriften die in de EP aanwezig zijn, maar ook berichten versturen naar, of ontvangen van andere abonnees. Het-CBB programma waarmee u tijdschriften kan opvragen of berichten verzenden legt automatisch de modemverbinding met de EP, zodat u niet met een communicatieprogramma hoeft te werken. In Belgi‰ worden op dit ogenblik een tweetal speciale BBS'en voor gehandicapten opgezet. Ze opereren voor zover ons bekend echter alleen in Walloni‰ (HNE en Diff‚rences). HNE maakt het mogelijk om, naast de klassieke BBS funkties, verschillende publikaties in elektronische vorm te lezen: "La Revue Nouvelle" en "La Cit‚". Diff‚rences heeft ondermeer "Test-Achats" en binnenkort ook de "Libre Belgique". Beide overwegen ook Magazine Infovision elektronisch aan te bieden. Er bestaan ook verschillende wereldwijde commercieel opgezette BBS systemen. De meest populaire zijn Compuserve, America Online, Delphi. Ook enkele informatica fabrikanten hebben hun eigen systeem ondermeer nuttig voor het ophalen van software of het melden van problemen. Bekend zijn Microsoft (de gebruikerssoftware zou met Windows95 meegeleverd worden) en Apple (eWorld). 2. Wat is het verschil tussen BBS'en en Internet? Internet is een wereldwijd netwerk van computers en eigenlijk bestaat het al zo'n 10 jaar. Vooral bij universiteiten en grote internationals is het snel populair geworden. Immers niets is eenvoudiger en sneller dan van achter uw eigen computer te communiceren met collega's elders op de wereld. Het unieke en ook essenti‰le verschil met de BBS'en is dat de communicatie tussen zo'n 5 miljoen computers via eenzelfde protocol gebeurt zodat de correcte uitwisseling van de informatie gegarandeerd is. Internet is een netwerk van netwerken. De meeste knopen van dit netwerk zijn computers die naast de eigen lokale vertrouwelijke gegevens ook informatie bevatten die iedereen mag opvragen. Een vraag van een gebruiker, u als lezer bijvoorbeeld, wordt van het ene knooppunt naar het andere getransporteerd tot hij bij de gewenste computer terechtkomt. Het antwoord volgt de weg terug naar de vraagsteller. Afhankelijk van de plaats van gebruiker en dienstenleverancier worden de berichten tientallen of honderden keren van de ene computer naar de andere overgezet zonder dat er menselijke interventie aan te pas komt. De diensten die via het Internet beschikbaar zijn zijn zeer veelzijdig. Sommige ervan zijn op hun beurt gestandaardiseerd en de meest populaire op dit ogenblik zijn, naast de persoonlijke elektronische post (e-mail), bestandsuitwisseling (FTP file transfer protocol), het opvragen van gegevens (met Gopher protocol) of het razend populaire World Wide Web (het Wereldwijde Spinneweb, zie verder). Ook voor (wetenschappelijke) discussiegroepen (nieuwsgroepen, "The News") is Internet een ideaal medium. U laat simpelweg een bericht achter in de nieuwsgroep en iedereen die hieraan deelneemt ontvangt dit automatisch via zijn of haar e-mail en kan erop reageren. Er staat een enorme diversiteit aan informatie op Internet [2]. Er worden steeds meer diensten op aangeboden, zodat Internet nu ook interessant wordt voor het grote publiek. Zeer recent werd bv. de Global Blind Exchange dienst, een wereldwijde berichtendienst [3] in gebruik genomen. Internet is dus de eerste stap op weg naar de "digitale snelweg" of de "informatiesnelweg", waar iedereen de mond vol van heeft. 3. Hoe krijgt men toegang tot Internet? Om toegang te hebben tot Internet, moet uw computer via een modem contact maken met een andere computer die permanent aangesloten is op Internet. Vroeger was de toegang dan ook beperkt tot universiteiten en enkele grote organisaties. Sedert een klein jaar kan echter iedereen op het Internet en dat is een van de redenen voor de pijlsnelle toename van het aantal gebruikers. Via een aantal commerci‰le Internet-aanbieders kan men tegen betaling een aansluiting (login adres, paswoord, eigen Internet adres) krijgen. De kosten bestaan uit verschillende stukken (uw telefoonrekening, uw abonnementsgeld met de Internetleverancier, enz...). Een beetje navragen kan u veel geld sparen. Het zal dan ook duidelijk zijn dat de effectieve kosten vrij moeilijk a priori in te schatten zijn, maar men mag rekenen op een maandelijkse kost van ongeveer 50 NLG of 1.000 BEF. We geven de adresgegevens van enkele Internet-aanbieders in de Benelux: ========================================================================== Nederland: Naam Inbelpunt Telefonische informatie IAE Eindhoven 040 43 83 30 Knoware Utrecht 030 89 67 75 Nedernet verschillende plaatsen 025 18 70 207 Netland Amsterdam 020 69 43 664 Nlnet Service bv verschillende plaatsen 080 65 36 53 Planet Internet (PTT) verschillende plaatsen 06 8683 Xs4all Amsterdam 020 62 00 294 -------------------------------------------------------------------------- Belgi‰ en Luxemburg: Naam Inbelpunt Telefonische informatie Eunet 9 plaatsen 016/23 60 99 Infoboard Brussel 02/475 22 99 Innet Club verschillende plaatsen 03/281 49 83 Ping 9 plaatsen 056/61 58 94 ========================================================================== 4. Internet software, WWW toegankelijkheid Heel wat software voor de toegang tot en het zoeken op Internet is publiek (of shareware). U krijgt ze gewoon van de Internet leverancier. Helaas is de meeste software voor de grafische interfaces van Microsoft (MS-Windows) en Apple (Mac OS) ontworpen zodat men als visueel gehandicapte die programma's slechts via een GUI-toegangssoftware kan bedienen. De meest populaire dienst op het Internet is, zoals gezegd, het WWW. De leesprogrammatuur (browser) is bekend onder namen als Mosaic, Cello en Netscape. Gelukkig is er voor PC ook een DOS-programma: Lynx, dat met de meeste spraaksystemen en brailleleesregels te gebruiken is: daardoor is ook de Internet-toegankelijkheid voor leesgehandicapten een feit. Ook de makers van Mosaic en Netscape trachten nu aan de wensen van de visueel gehandicapte gebruikers tegemoet te komen. De stand van zaken kan, hoe zou het anders, via het Internet [4] opgevolgd worden! 5. Interessante Internetadressen Het is op dit ogenblik ondoenbaar geworden om nog volledige overzichten te publiceren. Lange lijsten vindt men in speciale Internet boeken en tijdschriften. Cel Infovisie beschikt over enkele lijsten i.v.m. handicaps. In het najaar van '95 organiseert COST 219, het Europees samenwerkingsverband rond Telematica en Gehandikapten een studiedag over gegevensbanken en gehandicapten. Infovisie bereidt op dit ogenblik een studie voor over de on-line, zeg maar Internet, gegevensbanken. We komen hierop later terug. Daarnaast werkt de Onderzoeksgroep Dokumentarchitecturen van de K.U.Leuven samen met verschillende Europese en USA partners aan projecten die de toegankelijkheid voor visueel gehandicapten van dit immense Internet netwerk blijvend moeten garanderen. Tenslotte nog dit: Zowel Infovisie (URL=http://www.esat.kuleuven.ac.be/teo/infovisie/) als Vlicht zullen binnenkort op het WWW te vinden zijn! De e-mail adressen van de redactie van Infovisie Magazine zijn: - Voor Visio: visio_tovg@pi.net - Voor Vlicht-Cel Infovisie: infovisi@cc1.ac.be 6. Adresgegevens * Spits Dhr. Jaap van Lelieveld Blijdestein 15 NL-6714 DX Ede Tel.: +31 83 80 38 994 BBS: +31 83 80 31 682 * PC-Visie Dhr. Derk van der Velde Mispelgaarde 20 NL-3992 JW Houten Tel.: +31 3403 75 946 BBS: +31 3403 41 177 * Elektronische Postbus van het CBB Dhr. Alle Tulner CBB postbus 131 NL-3850 AC Ermelo Tel.: +31 03417 51014 * Centre HNE asbl Bureau d'‚tudes, d'information et de service pour la promotion du respect des personnes handicap‚es, de leur nature et de leur environnement Pierre-Victor Jacobsstraat 24 B-1210 Brussel Tel.: +32 2 428 32 73 BBS: +32 2 428 32 73 E-mail: FIDO 101:320/2028 * Diff‚rences Association sans but lucratif de services pour la suppression des diff‚rences grƒce … la t‚l‚matique 15, rue du Cerisier B-1490 Court Saint-Etienne Tel.: +32 10 61 51 26 BBS: +32 10 61 66 61 E-mail: 100637.1125@compuserve.com ---------- Voetnoten: [1] J. Engelen, "Videotex, Teletekst en de anderen: wat kunnen visueel gehandicapten ervan opsteken?", IM jg.3, nr.3 van december '88. P. Melman en G. Van den Breede: "De computer telefoneert", IM jg.7, nr.4 van december '93. R. Erens: "Verslag: MIDI dag voor visueel gehandicapten", IM jg.8, nr.2 van juni '94. [2] De weg vinden op het Internet is niet meer triviaal. Er bestaat ook aparte software (WAIS, VERONICA, ARCHIE) om te helpen zoeken. Boeken hierover zijn bv.: P. Glister, "De Internet Navigator: de onmisbare gids voor het verkennen van Internet", Addison-Wesley, 405 p, 1994 John R. Levine, Carol Baroudi, "Internet pour les Nuls", Sybex-Paris, 352 p, 1993 Ed Krol, "The Whole Internet: Users' guide and catalogue", O'Reilley Corp., 534 p., 1994 Verschillende boeken zijn ook op het Internet zelf te vinden. [3] Te vinden (in het Internet jargon) onder [URL=telnet:gbx.com]. [4] Project Curbcuts van het "Trace Institute" (Gregg C. Vanderheiden, email: curbcuts@trace.wisc.edu) in samenwerking met het "World Institute on Disability" (WID) en het "National Center on Accessible Media (NCAM).