@@ 102ea007.txt
-p07-


Een PC kiezen, Hoe begin je eraan?
Jeroen Baldewijns

In dit blad komen heel regelmatig
computeraanpassingen aan bod. Maar waar ben je
met je kostbare aanpassing zonder computer? Ik
hoor het je denken: volstrekt nergens. Dit
artikel wil een hulp zijn bij de keuze van een
computer.

1. Definities
Een computer is een elektronisch toestel dat in
staat is gegevens op te slaan, ze te verwerken
en de resultaten van deze verwerking weer te
geven. De belangrijkste onderdelen van de
computer zijn: de invoerapparaten (toetsenbord,
muis,...), de geheugens/opslagsystemen (ROM,
RAM, harde schijf, diskette-eenheid, CD-ROM
speler,...), de processor, de uitvoerapparaten
(beeldscherm, drukker,...) en het
besturingssysteem. Dit laatste is programmatuur
(software); alle andere onderdelen zijn
apparatuur (hardware).
De processor (verwerkingseenheid) is het hart
van de computer. Hij is verantwoordelijk voor
al het rekenwerk dat nodig is om
toepassingsprogramma's (zoals een
tekstverwerker) te kunnen uitvoeren.
Het besturingssysteem (operating system) is de
basisprogrammatuur van iedere computer. Het
stelt de gebruiker al de nodige systeemfuncties
ter beschikking en zorgt ervoor dat hij via een
(al dan niet grafische) gebruikersinterface
vlot met de computer kan werken.

2. Kenmerken
In het marktsegment van de PC's bestaan er op
dit moment meerdere standaarden. Er kan een
onderscheid gemaakt worden op twee niveaus:
-Bekijken we de hardware, en met name de
 processor, dan zijn er 2 hoofdrolspelers: de
 IBM-compatibele PC (met 80x86- of Pentium-
 processor) en de Macintosh-compatibele computer
 (met 680x0- of PowerPC-processor).
-Wat het besturingssysteem betreft, is er voor
 IBM-compatibele PC's een ruime keuze: het
 tekst-geori‰nteerde MS-DOS (al dan niet
 aangevuld met MS-Windows 3.x) of de
 besturingssystemen met een grafische
 gebruikersomgeving, zoals Windows 95, Windows
 NT en OS/2. De Macintosh-compatibele computer
 biedt geen keuze: het grafische Mac OS is het
 enige besturingssysteem voor deze computer.
 Dit artikel gaat hoofdzakelijk over IBM-
 compatibele PC's omdat het hulpmiddelenaanbod
 voor de Macintosh (zie IM 9,3 van september
 '95) vrij beperkt is.
 We kunnen de PC's ook onderverdelen in: desktop
 modellen die bedoeld zijn voor gebruik op een
 vaste plaats (meestal een bureau) en draagbare
 PC's (naar gelang het formaat ook "portable",
 "notebook" of "palmtop" genoemd), die onderweg
 of op verplaatsing ingezet kunnen worden.
 Een zeer belangrijk aspect voor een niet- of
 slechtziende is de manier waarop hij met zijn
 PC kan communiceren. Hiervoor zorgt de
 gebruikersinterface (in de meeste gevallen een
 onderdeel van het besturingssysteem). Deze zal
 bij voorkeur tekst-geori‰nteerd (MS-DOS) zijn
 omdat de grafische interfaces (OS/2, Windows,
 Mac OS,...) slechts moeizaam toegankelijk zijn
 voor wie op braille of spraak gebaseerde
 hulpmiddelen gebruikt.

3. Tips bij de keuze
-De keuze van de computer zal bijna altijd
 moeten gebeuren in functie van de hulpmiddelen
 die men wenst te gebruiken. Deze hulpmiddelen
 stellen immers in de meeste gevallen nogal wat
 eisen aan de computer. We geven een aantal zeer
 belangrijke aandachtspunten in dit verband:
 *Het soort en aantal uitbreidingsmogelijkheden
  zijn cruciaal voor wie zijn computer zal moeten
  aanpassen met een aantal hulpmiddelen. Let er
  dus op dat er voldoende uitbreidingssleuven en
  -poorten (serieel en parallel) aanwezig zijn om
  al de huidige en toekomstige hulpmiddelen aan
  te sluiten. Met het oog op de toekomst is het
  een goede raad een PC te kopen met zoveel
  uitbreidingsmogelijkheden als het budget
  toelaat.
 *In de PC-wereld durven nogal eens conflicten
  tussen hard- en software ontstaan. Ga dus
  steeds goed na of de hulpmiddelen 100%
  compatibel zijn met zowel de computer als de
  toepassingsprogramma's en of de
  aanstuurprogramma's van sommige hulpmiddelen
  niet in conflict komen met andere programma's.
  Indien de PC-leverancier geen proefperiode
  toestaat, test dan alles grondig uit alvorens
  tot aankoop over te gaan.
 *Voor een slechtziende computergebruiker is de
  monitor van cruciaal belang. Let erop dat die
  een stabiel en scherp beeld geeft en dat hij
  geen lastig te gebruiken druktoetsen heeft.
-Een zeer belangrijke keuze is die van het
 besturingssysteem, waarbij de hamvraag is:
 "blijf ik onder MS-DOS werken of zou ik de stap
 naar een grafische gebruikersomgeving (GUI)
 wagen?". Het antwoord op deze vraag is niet
 echt eenvoudig.
 Het staat vast dat MS-DOS zonder twijfel nog
 steeds het meest toegankelijke
 besturingssysteem is voor mensen die aangewezen
 zijn op braille- of spraakweergave. Wie dus
 onder DOS alle toepassingen vindt die hij nodig
 heeft, ziet niet direct redenen om naar een GUI
 over te gaan. Vast staat ook dat de
 toegankelijkheid van de verschillende grafische
 gebruikersomgevingen nog lang niet is wat ze
 zou moeten zijn. De produktiviteit van een
 niet-ziende die onder MS-DOS werkt, zal dus
 beslist hoger zijn dan wanneer hij hetzelfde
 werk onder een GUI zou verrichten. Waarmee we
 niet willen zeggen dat iedereen maar eeuwig
 onder MS-DOS moet blijven werken, want het
 einde van dit besturingssysteem begint zo
 langzamerhand in zicht te komen. Een algemene
 conclusie kan zijn dat de meeste niet-zienden
 best nog heel even onder DOS blijven werken tot
 de toegang tot Windows verbeterd is. Zij die
 echter de nodige tijd en moeite willen
 investeren, kunnen alvast met het oog op de
 toekomst, beginnen experimenteren met Windows
 of een andere GUI. Het kan hun waarde op de
 arbeidsmarkt allen maar ten goede komen.
 Slechtziende PC-gebruikers staan op dit vlak
 reeds een stap verder dan hun niet-ziende
 collega's. De vooruitgang die de laatste jaren
 geboekt is op het vlak van
 vergrotingsprogramma's voor MS-Windows en OS/2,
 maakt een vrij effici‰nt gebruik van deze GUI's
 mogelijk.
 Let er tenslotte op dat het besturingssysteem
 (MS-DOS, Windows, OS/2,..) standaard bij de
 computer geleverd wordt. Indien bovendien ook
 andere programma's meegeleverd worden, dan kan
 dit aardig wat geld uitsparen.
-Een terecht veel gestelde vraag is hoeveel
 RAM-geheugen een PC moet hebben. Zoveel
 mogelijk, wordt meestal gezegd. Deze uitspraak
 gaat echter niet altijd op, omdat de RAM-
 vereisten in de eerste plaats afhangen van hoe
 men zijn PC wil gebruiken. Iemand die enkel
 behoefte heeft aan tekstverwerking onder DOS,
 zal meestal aan 1 Mbyte voldoende hebben. Wie
 daarentegen met Windows aan de slag wil, zal
 ten minste 4 (en nog eerder 8) Mbyte nodig
 hebben. Om een tekstherkenningsprogramma vlot
 te kunnen gebruiken, zal 8 Mbyte dan weer het
 strikte minimum zijn. Om absolute zekerheid te
 krijgen is het raadzaam om in de handleidingen
 op te zoeken hoeveel geheugen de diverse
 toepassingsprogramma's en hulpmiddelen nodig
 hebben. Tot slot is het ook aanbevolen een PC
 te kiezen waarvan het RAM-geheugen naderhand
 uitbreidbaar is.
-Een andere veel gestelde vraag is "welke
 opslagsystemen heb ik nodig in mijn PC?".
 Hoewel de verscheidenheid erg groot is,
 beperken we ons tot de 3 belangrijkste.
 Absoluut noodzakelijk zijn een harde schijf
 waarop de programmatuur en gegevensbestanden
 bewaard worden en een 3,5 inch diskette-eenheid
 voor uitwisseling van informatie. Voor het nut
 van een CD-ROM-speler verwijzen we naar een
 artikel in IM 9,2 van juni '95.
 Voor de capaciteit van de harde schijf geldt
 hetzelfde verhaal als voor het RAM-geheugen:
 hoe zwaarder de toepassingen, hoe groter de
 harde schijf zal moeten zijn. Wie voldoende
 heeft aan eenvoudige MS-DOS toepassingen kan
 het met 120 Mbyte stellen. Wie nood heeft aan
 MS-Windows zal eerder 500 … 1.000 Mbyte nodig
 hebben.
-Er bestaat een grote verscheidenheid aan
 toetsenborden voor PC's. Hoewel ze meestal
 nogal stiefmoederlijk behandeld worden, is het
 toch van belang aandacht te schenken aan de
 kwaliteit (aangename toetsaanslag en
 aanwezigheid van tactiele ori‰ntatiepunten).
-Een draagbare computer is nuttig voor wie de
 computer regelmatig wil verplaatsen of onderweg
 moet kunnen werken. Afgezien van het
 mobiliteitsaspect moet men zich echter ook
 bewust zijn van de beperkingen:
 *De meeste draagbare PC's hebben geen
  uitbreidingssleuven, waardoor het moeilijker
  (en duurder) wordt om randapparatuur zoals een
  scanner of een CD-ROM-speler aan te sluiten.
 *De batterij van de draagbare PC zal vlugger
  leeg zijn dan die van het hulpmiddel. Aanschaf
  van een tweede batterij zal dus aangewezen
  zijn.
 *De kwaliteit van veel ingebouwde schermen is
  voor slechtzienden ongeschikt. De nieuwe TFT-
  kleurenschermen, die in veel recente draagbare
  PC's voorkomen, zijn opmerkelijk beter.
 *Het vrij hoge gewicht van een brailleleesregel
  met batterijen maakt de PC/leesregelcombinatie
  een flink stuk zwaarder en groter.
-Voor slechtziende PC-gebruikers is de keuze
 van de videokaart van essentieel belang.
 Vermijd de PC's waar dit stukje elektronica op
 het moederbord zit, zodat je keuze gevrijwaard
 blijft. Opteer voor een gangbaar merk en type.
 Een paar criteria hierbij zijn: de videokaart
 moet met het standaard VGA-aanstuurprogramma
 van Microsoft werken, ten minste 1 Mbyte
 videogeheugen aan boord hebben en van het type
 PCI of LocalBus zijn. Tot slot is het
 belangrijk grondig uit te testen of de
 videokaart goed samenwerkt met het gebruikte
 vergrotingsprogramma en al de mogelijkheden van
 dit programma ondersteunt.
-Voor de doorsnee PC-gebruiker kan de volgende
 standaardconfiguratie volstaan: een 75 MHz
 snelle Pentium processor, 8 Mbyte RAM-geheugen,
 5 tot 8 uitbreidingssleuven (PCI
 busarchitectuur), ‚‚n parallelle en twee
 seri‰le poorten, een harde schijf van 500
 Mbyte, een PCI videokaart en een VGA- of SVGA-
 monitor. Voor wie enkel MS-DOS toepassingen wil
 gebruiken, kan een kleinere configuratie met
 minder RAM-geheugen ook al volstaan. Wil men
 echter zwaardere toepassingen (tekstherkenning,
 toegang tot MS-Windows) gebruiken, dan kan een
 krachtigere PC met een snellere Pentium
 processor en meer RAM-geheugen aangewezen zijn.
-Een aantal opties (zoals een modem, een
 geluidskaart, een netwerkkaart, een
 teletekstkaart, een verwisselbare harde
 schijf,...) kan soms nuttig zijn. Ga echter
 steeds na of ze ook echt zinvol zijn in de
 concrete werksituatie.
-Bij de keuze van een computer kan het nooit
 kwaad om een paar computertijdschriften door te
 nemen. De meeste brailleproduktiecentra in
 Vlaanderen en bibliotheken in Nederland hebben
 dergelijke tijdschriften in aangepaste leesvorm
 in hun aanbod.

4. Leveranciers
Als je als niet- of slechtziend persoon een
computer koopt kan je twee kanten uit. Of je
koopt de computer in de gewone handel, of je
koopt hem bij een hulpmiddelenleverancier. De
meeste van deze leveranciers bieden naast
hulpmiddelen immers ook PC's aan. Ieder van
deze opties heeft zo zijn voor- en zijn
nadelen.
Wie een computer samen met de hulpmiddelen bij
de hulpmiddelenleverancier koopt, mag
verwachten dat hij de nodige dienstverlening en
ondersteuning krijgt inzake installatie van het
hulpmiddel en het op mekaar afstemmen van de
computer en het hulpmiddel. De PC zal in de
meeste gevallen wel wat duurder zijn dan in de
normale computerwinkels, wat normaal is omwille
van de extra dienstverlening en omdat de
computer voor de hulpmiddelenleverancier maar
een nevenprodukt is.
In de computerhandel zal je goedkopere PC's
vinden, maar je bent dan meestal wel zelf
verantwoordelijk voor installatie van de PC en
van eventuele hulpmiddelen die je reeds bezit.
Voor de beginnende PC-gebruiker is het dan
zeker raadzaam iemand in de buurt te hebben die
technische bijstand kan leveren waar nodig.

==========
Verklaring Terminologie
==========
-RAM-geheugen: RAM staat voor Random Access
 Memory en is het werkgeheugen van de computer.
 De inhoud van dit geheugen gaat verloren als de
 computer wordt uitgezet.
-ROM-geheugen: ROM staat voor Read Only Memory
 en is een onuitwisbaar geheugen waarin deeltjes
 van de systeemprogrammatuur bewaard worden.
-harde schijf: magnetische schijf die het
 voornaamste opslagmedium van de computer vormt
 en waarop alle programma's en gegevensbestanden
 bewaard worden.
-diskette-eenheid: deel van de computer dat
 bestanden op een klein magnetisch schijfje
 (diskette) schrijft of leest.
-CD-ROM speler: deel van de computer dat
 programma- en gegevensbestanden van een optisch
 schijfje (CD-ROM) leest.
-seri‰le poort: aansluiting waaraan seri‰le
 randapparaten, zoals een muis, modem of
 spraaksynthesizer, gekoppeld kunnen worden;
 "RS-232" is de bekendste seri‰le standaard bij
 IBM-compatibele PC's.
-parallelle poort: aansluiting waaraan
 parallelle randapparaten, zoals een printer of
 brailleleesregel, gekoppeld kunnen worden;
 "Centronics" is de bekendste parallelle
 standaard bij IBM-compatibele PC's.
-uitbreidingssleuf: aansluitpunt binnen in de
 PC waarin uitbreidingskaarten, zoals een
 interne modem of spraaksynthesizer, kunnen
 gestoken worden; "PCI" is tegenwoordig de meest
 gebruikte standaard voor dergelijke
 uitbreidingssleuven.
-PCMCIA-sleuf: gleuf bij een draagbare computer
 waarin kleine uitbreidingskaartjes (ter grootte
 van een kredietkaart), zoals een modem of harde
 schijf, kunnen gestoken worden.
-aanstuurprogramma: klein programmatje dat
 instaat voor de aansturing van ‚‚n bepaald
 hardware-onderdeel (printer, harde schijf,
 brailleleesregel, videokaart,...) van de PC.
-toepassingsprogramma: programma dat de
 gebruiker de concrete functionaliteit biedt die
 hij van zijn PC verwacht; voorbeelden zijn: een
 tekstverwerkingsprogramma, een
 tekstherkenningsprogramma, een
 rekenbladprogramma, een
 communicatieprogramma,...
-gebruikersinterface / gebruikersomgeving: het
 beeld dat door het besturingssysteem op het
 scherm opgebouwd wordt en bepaalt hoe de
 gebruiker zijn computer bediend.
-tekst-geori‰nteerde gebruikersomgeving:
 gebruikersomgeving die enkel tekst (ASCII-
 tekens) op het scherm toont en regel-
 geori‰nteerd werkt, waardoor een eenvoudige
 toegang met braille of spraak mogelijk is.
-grafische gebruikersomgeving / graphical user
 interface (GUI): gebruikersomgeving die de
 interactie tussen een ziende gebruiker en de
 computer visueler en intu‹tiever maakt, door
 middel van een grafisch opgebouwd beeld en
 muisbediening.
-portable, notebook, sub-notebook, palmtop:
 diverse benamingen voor draagbare computers;
 portables zijn de grootste modellen, palmtops
 zijn de hele kleintjes, (sub-)notebooks liggen
 er qua formaat tussenin.
-80x86: typebenaming van de eerste generatie
 door Intel ontwikkelde processoren, die vooral
 in IBM-compatibele PC's voorkomen; een aantal
 andere fabrikanten maakt 80x86-compatibele
 processoren.
-Pentium: typebenaming van de nieuwste
 generatie door Intel ontwikkelde processoren,
 die vooral in IBM-compatibele PC's gebruikt
 worden.
-680x0: typebenaming van de eerste generatie
 door Motorola ontwikkelde processoren, die
 vooral in Macintosh-compatibele computers
 gebruikt worden.
-PowerPC: typebenaming van de nieuwste
 generatie door Motorola en IBM ontwikkelde
 processoren, die vooral in Macintosh-
 compatibele computers gebruikt worden.
==========