@@103e026.txt
-p26-


Zeg nooit zomaar "PC" tegen een "multimediacomputer"!

Jeroen Baldewijns

Zoals u in de vergelijkende test reeds kon lezen zijn er twee
elementen vereist om de gegevens op het computerscherm via spraak
toegankelijk te maken: een spraaksynthesizer en een aanstuurprogramma
dat de nodige informatie naar de synthesizer doorstuurt.
Tegenwoordig kan men echter geen nieuwe PC meer kopen of het predikaat
"MultiMedia" kleeft erop. Dergelijke computers zijn steevast uitgerust
met een geluidskaart en een CD-ROM-speler. De vraag werpt zich
hierdoor steeds meer op of zo'n geluidskaart de taak van een
spraaksynthesizer niet kan overnemen. Technisch gesproken moet dit
inderdaad kunnen, op voorwaarde dat de geluidskaart hierbij geholpen
wordt door een spraaksyntheseprogramma.

1. Verschilpunten
Om de tekst van een computerscherm om te zetten naar spraak zijn de
volgende stappen nodig:
-De tekstgegevens moeten uit de beeldscherminhoud gehaald worden.
-Deze gegevens moeten omgezet worden naar spraak, dit genereren van
 spraak noemen we "synthetiseren".
-De spraak moet vervolgens hoorbaar weergegeven worden.
Bij een conventioneel systeem zorgt het aanstuurprogramma ervoor dat
de tekst van het beeldscherm doorgestuurd wordt naar de
spraaksynthesizer. Het is vervolgens deze synthesizer die er
verantwoordelijk voor is de kunstmatige spraak te genereren en
hoorbaar weer te geven.
De geluidskaart van een multimedia PC werkt op een totaal andere
basis. Het enige wat zo'n kaart kan, is geluid weergeven dat reeds in
digitale vorm bestaat, bijvoorbeeld muziek of gesproken tekst die op
een CD-ROM schijfje staan. Met andere woorden, een geluidskaart is
niet bij machte het geluid zelf te synthetiseren, maar is enkel in
staat het hoorbaar weer te geven via luidsprekers en/of een
hoofdtelefoon. De taak van de software zal dus veel omvangrijker zijn
dan die van het programma bij een spraaksynthesizer. Het programma zal
immers eerst op basis van de tekst op het scherm spraak moeten
synthetiseren en die vervolgens naar de geluidskaart sturen.
Om een lang verhaal kort te maken: bij gebruik van een
spraaksynthesizer zal de synthesizer de spraak genereren, terwijl bij
gebruik van een geluidskaart de programmatuur deze taak toebedeeld
krijgt.

2. Producten
Aangezien een geluidskaart tegenwoordig tot de standaard PC-apparatuur
behoort, ligt het voor de hand dat fabrikanten van spraaksystemen voor
blinden en slechtzienden deze voorziening in de toekomst gaan
benutten.
De volgende producten worden hier en daar reeds te koop aangeboden.
-ProTalk 32 is een GUI-toegangsprogramma voor Windows 3.x, Windows 95
 en Windows NT, dat voor de spraakweergave zowel spraaksynthesizers als
 geluidskaarten ondersteunt.
-Speak & Win en Visiovox zijn twee Franse programma's die de toegang
 tot Windows via spraak mogelijk maken en hierbij gebruik maken van een
 SoundBlaster-compatibele geluidskaart.
-TextAssist is een programma dat de tekst uit het klembord kan laten
 uitspreken door een geluidskaart. Het product is niet specifiek voor
 visueel gehandicapten ontwikkeld. Het is daardoor enkel een hulpje en
 kan in geen geval beschouwd worden als volwaardig
 schermuitleesprogramma.
-De nieuwste versie van het GUI-toegangsprogramma Window-Eyes
 ondersteunt TextAssist en kan op die manier spraak genereren via een
 geluidskaart.
Daarnaast werken tal van hulpmiddelenfabrikanten aan nieuwe versies
van hun schermuitleesprogramma's met de intentie geluidskaarten te
gaan ondersteunen. We weten met zekerheid dat hieraan gewerkt wordt
door VisuAide (JAWS), Berkeley Systems (OutSpoken) en Artic
(WinVision), maar we kunnen aannemen dat nagenoeg alle fabrikanten van
schermuitleesprogramma's hiermee bezig zijn. In eerste instantie
zullen we Engelse versies van deze producten mogen verwachten.
We eindigen met een belangrijke ontwikkeling voor de Vlaamse en
Nederlandse markt. We hoorden onlangs namelijk voor het eerst de
softwarematige Eurovocs, een Nederlandstalig spraaksyntheseprogramma.
We kunnen nu reeds zeggen dat we aangenaam verrast werden door de
spraakwaliteit. Dit product is momenteel nog in ontwikkeling.

3. Conclusie
In het gebruik van geluidskaarten ter vervanging van
spraaksynthesizers zien we zonder enige twijfel ‚‚n zeer positive
wending. Het is immers meestal interessanter standaardapparatuur te
kunnen gebruiken in plaats van een speciaal voor niet- en
slechtzienden ontwikkeld hulpmiddel, dat meestal een stuk duurder is.
Het ontwikkelen van software die synthetische spraak naar een
geluidskaart stuurt, is voor veel fabrikanten wellicht ‚‚n van de
belangrijke uitdagingen voor de nabije toekomst.
Op dit ogenblik vinden we het nog iets te vroeg om al naar de winkel
te lopen en een geluidskaart te kopen. Wie het er toch wil op wagen
geven we de raad om in ieder geval voor een SoundBlaster-compatibele
kaart te opteren.