@@ar 
@@29


Gesproken lectuur op CD-ROM
Een alternatief voor de audiocassette ?
Jan Engelen
Gerrit Van den Breede

De vorm waarin gesproken lectuur verspreid wordt, staat voor
ingrijpende veranderingen. De audiocassette is tot op vandaag h‚t
medium waarop boeken verspreid worden. Het ligt in de lijn der
verwachtingen dat, gedurende de komende vijf … tien jaar, de CD-
ROM als nieuwe drager van het gesproken boek op de voorgrond zal
gaan treden. Een Japanse producent van CD-spelers, Plextor, is in
een ver gevorderd stadium met de ontwikkeling van een draagbare
speler van CD-ROM schijfjes. In Zweden werd door de firma
Labyrinten een opname- en structureringsmethode ontwikkeld onder
de naam Daisy, waarvoor eveneens software werd uitgebracht.
Om de Daisy-Plextor combinatie uit te testen, hebben een achttal
verenigingen het Daisy-Plextor consortium opgezet. Voor een
wereldwijde evaluatie werd om de medewerking van een groot aantal
verenigingen gevraagd.

In Nederland werd begin dit jaar gestart met deze test waarbij
tien dergelijke toestellen aan een groep van 32 lezers aangeboden
worden. De SVB (Studie- en Vakbibliotheek) in Amsterdam is lid
van het consortium en co”rdineert het experiment in Nederland. De
SVB heeft met de Daisy software tien gesproken boeken op CD-ROM
aangemaakt. De proefpersonen krijgen een CD-ROM lezer met deze
tien schijfjes voor een periode van drie weken ter beschikking.
Daarna wordt door middel van een vragenlijst gepeild naar de
ervaringen.

In Belgi‰ is het Atelier Helen Keller verantwoordelijk voor de
testen. Het stelt vier toestellen ter beschikking aan 15
proefpersonen die er dezelfde SVB test-boeken mee kunnen lezen.
Belangstellenden kunnen zich nog tot mevrouw Adeline Valkenborg
wenden.

De wereldwijde ervaringen worden nationaal en internationaal
gebundeld en half juni '97 bekend gemaakt op de conferentie van
de Internationale Federatie van Bibliotheekverenigingen (IFLA) in
Kopenhagen (Denemarken). Deze organi-satie heeft een aparte
sectie voor de blindenbibliotheken.

Naast het Daisy systeem werd in Europa via het Digibook
onderzoeksproject getracht de idee‰n rond gestructureerde boeken
te focusseren op de zogenaam-de hybride boeken. Dergelijke boeken
bevatten zowel ingesproken tekst als tekstbestanden die via
spraaksynthese hoorbaar gemaakt worden. Omdat zo-wel het
structureren als de audio-opnamen op internationaal aanvaarde
wijze gebeuren, is de Digibook CD-ROM techniek ook geschikt voor
complexere lectuur zoals schoolboeken en naslagwerken. Het lezen
vergt een PC met CD-ROM, maar de mogelijkheden zijn groter dan
bij Daisy/Plextor.

Op dit ogenblik werken de technici uit het Daisy/Plextor project
en uit het Digibook project samen om tot een coherente aanpak van
het uitgeven van boeken op CD-ROM te komen. Hiervoor zal de
morele steun van de voor-naamste Europese organisaties en de
financi‰le inbreng van de Europese Unie gevraagd worden. Laten we
hopen dat dit tot ‚‚n standaard leidt.

Adressen

Studie- en Vakbibliotheek
Molenpad 2
NL-1016 GM Amsterdam
Tel.: +31 20 62 66 465
Fax: +31 20 62 08 459

Atelier Helen Keller
C. Van Malderenstraat 33
B-1731 Zellik
Tel.: +32 2 466 94 40
Fax: +32 2 466 92 86

Prof. J. Engelen
K.U.Leuven
Departement Elektrotechniek, Afdeling TEO
Onderzoeksgroep Documentarchitecturen
Kardinaal Mercierlaan 94
B-3001 Heverlee-Leuven
Tel.: +32 16 32 11 23
Fax: +32 16 32 19 86 of 16 23 74 31