Vlicht Nieuwsbrief jaargang 5 nummer 4 december 1997

Inhoud

Redactioneel
Workshop  Hoe de bekendheid van de hulpmiddelen in Vlaanderen
 vergroten?'
De Semascript ......een semafoon voor doven
Hoogtepunten van Reha 1997
Een afspraak? Even in mijn Pictogenda kijken!
Iedereen zijn toetsenbord

Redactioneel

Beste lezer,
De afgelopen maanden zijn voor Vlicht weer druk geweest. Op 8
oktober organiseerden we een workshop waarin we samen met de
verdelers van hulpmiddelen zochten naar een methode om de
informatie in VLIBANK beter en sneller up to date te houden;
op 22 oktober werd een bezochten we de REHA-beurs in
Dusseldorf; begin november ging versie 97-2 van VLIBANK de
deur uit en op 2 december was er een opleiding in het gebruik
van VLIBANK.

In deze nieuwsbrief vindt u een verslag van de workshop van 8
oktober, een beschrijving van enkele nieuwe hulpmiddelen voor
blinden, een overzicht van het uitgebreide gamma aan
aangepaste en alternatieve toetsenborden en een beschrijving
van de Pictogenda een agenda met pictogrammen in plaats van
tekst.

Wij wensen u alvast veel leesgenot met deze nieuwsbrief,
prettige feestdagen en het allerbeste voor 1998

De redactie

Workshop  Hoe de bekendheid van de hulpmiddelen in Vlaanderen
vergroten?'
Op woensdag 8 oktober organiseerde Vlicht een workshop voor de
verdelers en de producenten van hulpmiddelen in Vlaanderen met
als thema:  Hoe de bekendheid van de hulpmiddelen in
Vlaanderen vergroten? De volgende firma's reageerden op de
uitnodiging:

Albatros, Arjo Hospital Equipment, Belgacom, Blindenzorg Licht
en Liefde, Claesen Elektrische Voertuigen, Distrac, Ergra
Engelen, Erocos International, Estafette, Euromobility,
Euromove, Gymna, Hospithera, Invacare, Koba Vision, Lapperre,
Ortec, P.C.P., Roduc, Scandinavian Mobility-Imab, Sennheiser
Belux, Sensotec, Smith & Nephew, Sunrise Medical, Tagarno
Belgium, United Care en Veranneman.

Op de workshop bleek dat steeds meer firma's gebruik maken van
computers en het Internet. Daarom werd voorgesteld om deze
evolutie ook te gebruiken voor het up to date houden van
VLIBANK. Een aangepaste databank voor verdelers werd
ondertussen aangemaakt en verspreid naar de deelnemers aan de
workshop. Deze databank omvat een lijst met de producten van
een specifieke verdeler/producent. De firma's kunnen in deze
lijst aanduiden welke producten al dan niet door hen (nog)
gemaakt of verdeeld worden en kunnen de prijsklasse en
opmerkingen invullen.

Alle producenten/verdelers in Vlaanderen werden uitgenodigd om
aan dit systeem mee te werken. Volgende firma's vroegen reeds
om een diskette:
Advanced Technics, CARA, Centrum Technische Orthopedie, Data
Braille Service, Handi-move,'t Harlekijntje,
HulpMiddelenCentrale, Leen Medical, Semex, Trapmann

Door het gebruik van een elektronisch medium voor het up to
date brengen van de productenlijst van een productent/verdeler
kan Vlicht sneller en effici‰nter informatie omtrent
hulpmiddelen verzamelen en wordt voor Vlicht de kans op het
maken van fouten bij het invullen en interpreteren van de
gegevens veel kleiner.

Heidi Verhoeven
Centrale Informatiedienst

De Semascript ......een semafoon voor doven
U bent op school, maakt een wandeling, doet boodschappen, bent
onderweg naar het werk of in vergadering. Als dove persoon ben
je dan zeer moeilijk te bereiken. De Semascript  van Belgacom
kan hierbij helpen. 

De Semascript  is een kleine draagbare ontvanger van
tekstboodschappen. Indien een bericht op het scherm
verschijnt, zal het ontvangertje, dat u bijvoorbeeld in uw
broekzak draagt, beginnen trillen. Aangezien de Semascript 
een onderdeel is van het semafoonnetwerk, bent u waar ook in
Belgi‰ te bereiken. Als houder van een semafoon heeft u een
aansluiting op een telecommunicatienet dat u d.m.v.
radiogolven informatie kan toezenden. 

Via volgende wegen kan een bericht naar de Semascript 
gestuurd worden:

Met behulp van een PC, een modem en de Easyscript-software (de
software is gratis bij aankoop Semascript ) kan u op een
computer een boodschap intikken en die via het telefoon- en
semafoonnet doorsturen naar de Semascript .

Als horende persoon kan u een bericht doorgeven aan een
operator van de semafoondienst (dienst Easymessage) van
Belgacom. De operator stuurt de boodschap dan door.

U kan ook een fax sturen naar de dienst Easymessage-by-fax.
Daar stuurt een operator uw bericht door naar het gevraagde
Semascript -nummer.

Let op: de Semascript  is enkel een onvanger van schriftelijke
boodschappen van maximaal 120 karakters. Om te antwoorden zal
de Semascript -bezitter altijd andere communicatiemiddelen
moeten gebruiken.

De Semascript  bestaat in twee modellen nl. de Semascript 
300 (5490 BEF) en de Semascript 
330 (6990 BEF). Het laatste model heeft een groter automatisch
verlicht display en een groter geheugen. 

Op voorlegging van een medisch attest kan een dove persoon een
Semascript  aankopen onder speciale voorwaarden. Hij dient ook
geen inschrijvingsrecht tot de semafoondienst te betalen. Het
maandabonnement voor de dienst bedraagt 605,- BEF. Een
verbinding naar een Semascript  kost 30 BEF/min voor
boodschappen verstuurd via Easymessage of Easymessage-by-fax
(operator) en 18,15 BEF/min voor boodschappen verstuurd via
Easyscript (PC+modem).

In juni 1998 brengt Belgacom naast de Semascript  ook een
nieuw telefoontoestel op de marktnl de Maestro Smart. Hiermee
kan men o.a. ook schriftelijk communiceren. Meer hierover in
een volgende nieuwsbrief.

info: 
Informatie over Semascript  en de bemiddelingsdienst: Belgacom
t.a.v. Dhr. Cartuyvels faxnummer 02/201 02 89.

Goedele Anciaux
Cel Gehoor

Hoogtepunten van Reha 1997
Op 22 november bezochten we de bijzonder uitgebreide
REHA-beurs te D�sseldorf. Hoewel de hulpmiddelen voor blinden
en slechtzienden slechts een klein deel van deze beurs
uitmaken, kunnen we toch een paar opvallende nieuwigheden
signaleren. We gaan het in deze bijdrage echter niet hebben
over de zoveelste nieuwe brailleleesregel of TV-loep. Het
lijkt ons interessanter om wat algemene trends op een rijtje
te zetten en vervolgens een paar hulpmiddelen te belichten die
rond een totaal nieuw concept zijn gebouwd.

Trends
Op diverse stands was goed merkbaar dat de omschakeling van
spraaksynthesizers naar spraaksyntheseprogramma's nu volop
bezig is.

Daarnaast is duidelijk ook de overgang naar Windows95 en
WindowsNT ingezet.

Verder trachtten een aantal hulpmiddelenproducenten op een
cyberstand aan te tonen dat het Internet langzamerhand ook
voor blinden toegankelijk wordt.

Hulpmiddelen
De Tactile Interactive Monitor is een toestel voor tactiele,
grafische weergave dat werd tentoongesteld door de Duitse
firma Ludwig Becker. Dit toestel heeft een grafisch tactiel
veld, bestaande uit 20 bij 20 pennetjes die, net zoals bij een
brailleleesregel, tactiele informatie presenteren. Er is
echter ‚‚n wezenlijk verschil: er wordt geen braille maar
grafische informatie, afkomstig van het Windows-scherm,
getoond. De Tactile Interactive Monitor is dan ook niet
bedoeld om de leesregel te vervangen, maar om ermee samen te
werken. Met dit apparaat wordt vooral gemikt op wie nood heeft
aan een tactiele benadering van grafische elementen zoals ze
op het scherm te zien zijn. Het maken van eenvoudige
tekeningen of het werken met notenbalken zijn een paar
voorbeelden van concrete toepassingen. Het getoonde toestel is
nog een prototype, maar zou in de loop van 1998 op de markt
verschijnen.

Een unieke verschijning was de B�cherwurm van HandyTech
Elektronik. Het is een leesapparaat voor elektronische
documenten. De B�cherwurm is in feite een minatuur
brailleleesapparaat van slechts 18 x 6 x 3,6 cm en 400 gram.
Met behulp van een PC kan in totaal 4 Mb aan elektronische
literatuur ingeladen worden. Via acht braillecellen kan deze
literatuur vervolgens gelezen worden. Dankzij de compacte vorm
en de batterijvoeding kan een niet-ziende dit apparaatje -en
dus ook zijn lectuur- overal meenemen. Misschien wordt de
B�cherwurm wel een goed alternatief voor de dikwijls veel te
zware brailleboeken.

Jeroen Baldewijns
Cel Infovisie

Een afspraak? Even in mijn Pictogenda kijken!
De Pictogenda, ook wel eens visuele agenda of pictogram-agenda
genoemd, vereenvoudigt het leven van personen die problemen
hebben met tijdsordening en tijdsbesef en van personen met
taal- en spraakproblemen. Het hoe en waarom wordt u snel
duidelijk.

De agenda is overzichtelijk ingedeeld, a rato van drie dagen
per bladzijde. De dagindeling loopt van boven naar onder en
begint met de afbeelding van iemand die opstaat. Voormiddag,
namiddag en avond zijn van elkaar gescheiden door pictogrammen
van maaltijden. De dag eindigt met de afbeelding van iemand
die gaat slapen. Tussendoor kunnen tijdstippen aangegeven
worden op een klokplaat.

Achterin de agenda bevinden zich ongeveer 200 verschillende
pictogramstickers van activiteiten, gebeurtenissen,
vrijetijdsbesteding en sporten, welzijn, vervoer, huisdieren
en opmerkelijke omstandigheden, die meerdere malen werden
afgedrukt. Een aantal blanco pictogramstickers kunnen gebruikt
worden om persoonlijke pictogrammen toe te voegen.

De gewenste pictogrammen moeten door de gebruiker of zijn
begeleider op de juiste plaats (lees: tijdstip) gekleefd
worden.
Wekelijks terugkerende activiteiten kunnen voorin de agenda op
een algemeen rooster worden ingevuld (bijvoorbeeld logopedie
op maandag, woensdag en vrijdag om 14 uur). Dit rooster is van
de andere bladzijden onderscheiden door de groene kleur.

Deze agenda is niet alleen eenwerk- en naslaginstrument voor
wie problemen heeft met tijdsordening en tijdsbesef (en voor
zijn begeleiders), maar ook personen met taal- en
spraakproblemen kunnen de pictogenda nuttig gebruiken. Aan de
hand van de duidelijke overzichten kunnen gebeurtenissen
gemakkelijker geordend en terug opgeroepen worden. Ook het
communiceren erover, in heden, verleden of toekomst, wordt een
stuk gemakkelijker. Er is immers steeds een structuur aanwezig
waarop men kan terugvallen. 

info:
Pictogenda 98 is te verkrijgen via de boekhandel of kan
besteld worden bij Bohn StafleuVan Loghum, Kouterveld 2, 1893
Diegem. Tel: 02/719 16 03, fax: 02/719 15 19.
Prijs: 975 BEF

Elly Besard
Cel Spraak

Iedereen zijn toetsenbord
"Computergebruik is niet meer weg te denken uit de
samenleving." En toch zijn er nog veel mensen die de grootste
moeite hebben om hun computer te bedienen. Er bestaan echter
hulpmiddelen die het klaviergebruik gevoelig kunnen
verlichten. Een kort overzicht.

Bij gedeelde toetsenborden is de vorm van het klavier
gewijzigd, zodat de natuurlijke posities van handen en vingers
beter wordt gevolgd. De toetslayout blijft gewoonlijk azerty
of qwerty. Er zijn vaste modellen, aanpasbare modellen en de
zgn. gesculpteerde modellen. Vaste modellen zijn de
goedkooptste van de gedeelde toetsenborden. Bij de aanpasbare
modellen kan de hoek tussen beide delen aangepast worden aan
de stand van de handen, zowel horizontaal als verticaal. Soms
hebben ze ook nog een apart numeriek deel. Gesculpteerde
modellen verschillen t.o.v. de andere modellen omdat ze holle
 schelpen' hebben waarin je de handen legt. Deze schelpen
passen nog beter bij de natuurlijke bewegingen van de vingers
zodat de vingers bijna niet van plaats moeten veranderen om te
typen. 

Een nadeel van de gedeelde toetsenborden is dat de grotere
afmetingen het muisgebruik moeilijker maakt en dat bij sommige
modellen enkele toetsen aan het zicht onttrokken worden
waardoor er meer beroep moet gedaan worden op het blindtypen.

Akkoorden'-toetsenbord hebben klavieren met een beperkt
aantal toetsen, voor elke vinger ‚‚n. De verschillende letters
en commando's die normaal door sequenti‰le aanslagen gebeuren,
worden hier ingevoerd door tegelijk verschillende toetsen in
te drukken. Dit is vergelijkbaar met het spelen van akkoorden
op een piano.

De plaatsing van de toetsen van de Dvorak Key Layout verschilt
van deze van een standaard azerty- of qwerty-toetsenbord.
Ondanks dat het is aangetoond dat deze layout veel
ergonomischer en effici‰nter is, kent hij weinig
belangstelling omdat men hiermee volledig opnieuw moet leren
typen en al het gekende moet vergeten. WŠl interessant is dat
naast de tweehandenversie ook een eenhandsversie bestaat,
zowel links- als rechtshandig gebruik.

Half-QWERTY-software vormt je standaard qwerty-toetsenbord om
tot een eenhand-qwerty-toetsenbord. Wanneer je de spatiebalk
ingedrukt houdt, worden de toetsen van de niet-gebruikte hand
gespiegeld naar de andere kant.

Draadloze toetsenborden kunnen je helpen als je situatie het
onmogelijk maakt om in de nabijheid van je computer te komen.

Het Step-On-It-toetsenbord is voorzien van drie voetpedalen
die elke aanslag kunnen simuleren en ook macro's kunnen
activeren.

Bij een concepttoetsenbord kunnen de letters vervangen worden
door symbolen en begrippen en is de toetsengrootte en -layout
gemakkelijk aan te passen aan de noden van de gebruiker.

Verder bestaan er nog vergrote toetsenborden voor wie de
toetsen van een standaardklavier te kort bij elkaar staan,
verkleinde toetsenborden voor wie juist te beperkt is in
beweging om een standaardklavier te gebruiken en toetsenborden
met aanraaktoetsen voor wie niet genoeg kracht heeft om de
toetsen in te drukken.

Gebruikers van een hoofdspriet of mondstok kunnen speciaal
ontwikkelde toetsenborden gebruiken. Deze kunnen verticaal
gemonteerd worden en de toetsen zijn voorzien van uithollingen
zodat je er niet afschuift.

Linkshandigen kunnen baat hebben bij een toestenbord met een
los numeriek blok.

Voor elk van deze toetsenborden geldt: neem voldoende tijd om
het te leren en vooral: vraag het op proef. Het is ook zo dat
men niet kan verwachten dat enkel het veranderen van het
toetsenbord het probleem kan verhelpen. Meestal gaat dit samen
met het aanleren van vaardigheden en posities en moet rekening
gehouden worden met ergonomische richtlijnen.

Geert Van De Velde
Cel Motoriek