@@AR @@19 Vergroten van computerbeeld: budgetvriendelijke oplossingen Jeroen Baldewijns 1. Inleiding Commerci‰le vergrotingsprogramma's zullen voor de grote groep van slechtziende PC-gebruikers altijd wel het meest gebruikte hulpmiddel blijven. Toch merken we in de dagelijkse advisering dat nogal wat slechtzienden ook geholpen kunnen worden met eenvoudige maar doeltreffende oplossingen, die bovendien budgetvriendelijk zijn. Uiteraard bieden de hier besproken sharewarevergrotingsprogramma's niet de uitgebreide functionaliteit van pakketten als Lunar 95 of ZoomText Xtra. Zo ontbreken een gladde-randoptie en de mogelijkheid om de tekstcursor te laten volgen vrijwel altijd. Toch zijn sommige van deze programma's verrassend goed uitgewerkt. We kunnen deze vergrotingsprogramma's uit het "publieke domein" opsplitsen in een vijftal groepen: -Programma's die de omgeving van de muisaanwijzer vergroot weergeven in een eigen venster. Het formaat en de plaats van dit venster op het bureaublad bepaalt de gebruiker meestal zelf. Big-W, Lens, Loupe, Magnify en MagniPort behoren tot deze groep. -Programma's die een elektronisch vergrootglas, dat een vergroting realiseert op de plaats van de muisaanwijzer, op het scherm brengen. ZoomIn is in dit geval. -Programma's die de twee vorige functionaliteiten combineren. MagWind en The Magnifier zijn hier voorbeelden van. -Programma's die het bureaublad van Windows 95 verkleinen en de vrijgekomen ruimte gebruiken om het vergroot beeld te tonen. MSAA Magnifier en Zoomer behoren tot deze groep. -Afgeslankte versies van commerci‰le vergrotingspakketten. Lunar Lite is het enige ons bekende voorbeeld. Sommige van deze programma's bieden, in combinatie met de vergrotings- en kleurenmogelijkheden van Windows 95, voldoende functionaliteit voor slechtzienden met niet al te speciale eisen. Andere programma's (vooral de elektronische loepjes) zijn eerder nuttig in combinatie met een commercieel vergrotingsprogramma. Veel van deze vergrotingsprogramma's zijn speciaal voor slechtzienden geschreven. Andere zijn dan weer gemaakt voor grafisch ontwerpers of makers van webpagina's die hun werk ter controle willen uitvergroten. 2. Productoverzicht 2.1. Big-W Big-W is een zeer eenvoudig vergrotingsprogrammaatje dat de omgeving van de muisaanwijzer vergroot weergeeft in een eigen venster. De grootte en plaats van dit venster, dat nooit achter andere vensters verdwijnt, bepaal je zelf. De vergrotingsfactor is instelbaar van anderhalf tot tien maal. We testten een demoversie van Big-W die zowel onder Windows 3.1 als 95 werkt. Er werd nergens gemeld welke sharewarebijdrage de auteur vraagt. Ons oordeel: Big-W is een minimaal vergrotingsprogramma dat duidelijk niet speciaal voor slechtzienden gemaakt werd en slechts beperkt inzetbaar is als hulpmiddel. 2.2. Lens Lens is een eenvoudig vergrotingsprogrammaatje dat de omgeving van de muisaanwijzer vergroot weergeeft in een eigen venster. De grootte en plaats van dit venster bepaal je zelf en indien gewenst kan je dit venster verbieden om achter andere vensters te verdwijnen. De vergrotingsfactor is instelbaar tussen twee en veertig maal. Volgens de hulptekst zou de vergroting in staat moeten zijn om de tekstcursor te volgen, maar op onze computers wou dit niet lukken. Dit is erg jammer, want dit zou Lens een zeer belangrijke meerwaarde geven. Lens wordt ingesteld via een uitrolmenu; elke menu-optie is eveneens via een sneltoets activeerbaar. Al de instellingen kunnen in een bestandje bewaard worden. Het programma biedt een uitgebreide hulpfunctie. De geteste versie van Lens werkt zowel onder Windows 3.1 als onder Windows 95. Er is ook een versie voor OS/2 verkrijgbaar. Ned Konz, de maker van Lens, vraagt een sharewarebijdrage van 5 USD voor dit programmaatje. Ons oordeel: Lens is een matig sharewareprogrammaatje dat in niets echt uitblinkt ten opzichte van zijn concurrenten. Mocht de tekstcursor echter gevolgd worden zoals beloofd, dan zou ons oordeel beslist heel wat positiever uitvallen! 2.3. Loupe Loupe, een eenvoudig vergrotingsprogrammaatje dat ontwikkeld werd als hulpje voor grafisch vormgevers, vergroot de omgeving van de muisaanwijzer in een eigen venster. De grootte en plaats van dit venster bepaal je zelf en indien gewenst kan je dit venster verbieden om achter andere vensters te verdwijnen. De vergrotingsfactor is instelbaar op twee, vier of acht maal. De basisinstellingen zijn in een dialoogvenster ondergebracht. De frequent gebruikte functies (zoals het instellen van de vergrotingsfactor) zijn via uitrolmenu's bedienbaar. Elke menu-optie is eveneens via een sneltoets activeerbaar. Het programma biedt een uitgebreide hulpfunctie. Wat Loupe voor slechtzienden interessant maakt, is de mogelijkheid om meerdere vergrotingsvensters te openen en hierbij bepaalde vensters als schermbewakingsgebied te laten fungeren. Bovendien kan je als gebruiker de verversingsfrequentie (hoeveel maal per seconde het vergrote beeld opnieuw wordt opgebouwd) instellen, wat vooral op tragere computers nuttig kan zijn omdat dit een vloeiender beeld oplevert. De geteste versie van Loupe werkt zowel onder Windows 95 als onder NT. Er is ook een versie voor Windows 3.1 verkrijgbaar. Gregory Braun, de maker van Loupe, bracht dit programmaatje geheel gratis in omloop! Ons oordeel: Hoewel je aan verschillende functies duidelijk merkt dat het programmaatje zich vooral op grafisch ontwerpers richt, kan het dankzij de schermbewakingsmogelijkheid toch bruikbaar zijn voor sommige slechtzienden. 2.4. Lunar Lite Lunar Lite is de afgeslankte versie van het commerci‰le vergrotingspakket Lunar (zie ook vergelijkende test in ons nummer van december '96). Net zoals zijn commerci‰le evenknie gebruikt Lunar Lite bij vergroting het volledige oppervlak van het beeldscherm. Bovendien biedt het een groot aantal functies die we van de commerci‰le versie kennen: volgen van diverse cursors, uitgebreide kleureninstellingen, wijzigen van de muisaanwijzer, gebruik van sneltoetsen, etcetera De voornaamste beperkingen ten opzichte van de commerci‰le versie zijn een maximale vergroting van 8 maal, het ontbreken van een gladde-randoptie en de onmogelijkheid tot schermopdeling. Lunar Lite is bedoeld voor Windows 3.1, maar werkte na wat instelwerk probleemloos op onze Windows 95 testcomputer. Ons oordeel: Lunar Lite steekt met kop en schouder uit boven de andere programma's in dit artikel en is dan ook een goed hulpmiddel voor wie kan leven zonder gladde letterranden. Dit initiatief van Dolphin verdient beslist navolging door de andere fabrikanten van commerci‰le vergrotingspakketten! 2.5. Magnify Magnify is een zeer eenvoudig vergrotingsprogrammaatje dat de omgeving van de muisaanwijzer vergroot weergeeft in een eigen venster. Enkel de plaats van dit venster kan je als gebruiker zelf bepalen. De vergrotingsfactor is via het systeemmenu instelbaar tussen vier en tien maal. Magnify werkt zowel onder Windows 3.1 als onder Windows 95. Jeff Gallino, de maker van Magnify, vraagt een sharewarebijdrage van 10 USD. Ons oordeel: Magnify is een erg minimaal vergrotingsprogrammaatje dat duidelijk niet speciaal voor slechtzienden ontwikkeld werd en is hierdoor slechts beperkt inzetbaar is als hulpmiddel. 2.6. MagniPort MagniPort, een eenvoudig vergrotingsprogrammaatje dat ontwikkeld werd als hulpje voor grafisch vormgevers, vergroot de omgeving van de muisaanwijzer in een eigen venster. De grootte en plaats van dit venster, dat nooit achter andere vensters verdwijnt, bepaal je zelf. De vergrotingsfactor is instelbaar tussen twee en tien maal. MagniPort wordt ingesteld via een uitrolmenu vanuit de MagniPort-knop in de taakbalk; de meeste menu-opties zijn eveneens via een sneltoets activeerbaar. Het programma biedt een uitgebreide hulpfunctie. We testten een demoversie van MagniPort voor Windows 3.1. Deze versie bleek het ook goed te doen onder Windows 95. Hoewel MagniPort een product is van Microsystems Software (fabrikant van het bekende vergrotingspakket Magic), werd het toch niet voor slechtzienden ontwikkeld! Er wordt een sharewarebijdrage van 19 USD gevraagd. Ons oordeel: MagniPort is een erg minimaal vergrotingsprogrammaatje dat duidelijk niet speciaal voor slechtzienden ontwikkeld werd en dus slechts beperkt inzetbaar is als hulpmiddel. 2.7. MagWind MagWind is een eenvoudig vergrotingsprogrammaatje dat enerzijds de functie van een elektronisch loepje biedt of anderzijds de omgeving van de muisaanwijzer vergroot weergeeft in een eigen venster. De grootte en plaats van dit venster bepaal je zelf en indien gewenst kan je het verbieden om achter andere vensters te verdwijnen. De elektronische loepfunctie tovert een vergrootglas op het scherm dat een vergroting realiseert op de plaats van de muispijl. De vergrotingsfactor is percentsgewijs instelbaar en biedt een meer dan voldoende bereik. MagWind wordt ingesteld via een uitrolmenu. Sommige instellingen kunnen in een bestand bewaard worden. Het programma biedt een beperkte hulpfunctie. MagWind werkt enkel onder Windows 3.1. Springtime Software, de maker van MagWind, vraagt voor dit programmaatje een sharewarebijdrage van 20 USD. Ons oordeel: De vergroting in een venster is ten gevolge van de vele voorzieningen voor grafisch vormgevers niet al te best bruikbaar voor slechtzienden. Het elektronische loepje kan daarentegen best een nuttige toevoeging vormen bij een commercieel vergrotingspakket. Het werkt overigens goed samen met de meeste commerci‰le vergrotingsprogramma's. 2.8. MSAA Magnifier MSAA Magnifier is een vreemde eend in deze vergrotingsbijt. Dit programma verkleint het bureaublad en gebruikt de vrijgekomen ruimte (bovenste deel van het scherm) om een vergroot beeld te tonen. Er bestaat dus geen risico dat er iets onder het vergrote beeld verdwijnt, zoals dat bij de meeste andere programma's wel het geval is. Bovendien biedt MSAA Magnifier de mogelijkheid om naast de muisaanwijzer ook de tekstcursor en/of de focus te volgen en om de schermkleuren te inverteren. Ook dit bieden de andere hier besproken producten niet. De vergrotingsfactor is instelbaar tussen twee en twaalf maal. De enige ontbrekende functie is een gladde-randoptie, maar zelfs sommige commerci‰le pakketten krijgen dit vooralsnog niet voor elkaar. Magnifier wordt ingesteld via een dialoogvenster. Sneltoetsen zijn niet voorzien en zouden een welgekomen aanvulling zijn. Het ontbreken van een hulpfunctie vormt dankzij het intu‹tieve karakter van het dialoogvenster geen gemis. MSAA Magnifier werd door Microsoft ontwikkeld om hulpmiddelenproducenten een voorbeeld te geven van de mogelijkheden van Microsoft Active Accessibility (MSAA) en maakt deel uit van de "Software Developers Kit", een softwarepakket dat specifiek voor ontwikkelaars bedoeld is. Ge‹nteresseerde slechtzienden kunnen dit product gewoon van de Microsoft-website binnenhalen. Uit goed ingelichte bron hebben we vernomen dat MSAA Magnifier een standaardonderdeel van Windows 98 wordt. Ons oordeel: Indien Microsoft dit product standaard bij Windows 98 levert, kan het wel eens het vuur aan de schenen gaan leggen van de gevestigde waarden op de vergrotingsmarkt. MSAA Magnifier is dankzij een doordachte functionaliteit namelijk een meer dan bruikbaar alternatief voor wie geen al te hoge eisen stelt aan zijn vergrotingspakket. 2.9. The Magnifier The Magnifier is een mooi vergrotingsprogrammaatje dat enerzijds de functie van een elektronisch loepje biedt of anderzijds de omgeving van de muisaanwijzer vergroot weergeeft in een eigen venster. De grootte en plaats van dit venster bepaal je zelf en indien gewenst kan je het verbieden om achter andere vensters te verdwijnen. De elektronische loepfunctie tovert een vergrootglas op het scherm dat een vergroting realiseert op de plaats van de muispijl. De vergrotingsfactor is instelbaar tussen twee en tien maal. Om het programma in te stellen kan de gebruiker kiezen tussen een gewoon uitrolmenu of een schermvullend menu met zeer grote knoppen, dito opschriften en fel gekleurde indicators die aangeven of een optie aan of uit staat. Hier is werkelijk rekening gehouden met de behoeften van slechtziende gebruikers! Dit soort vergrotingsprogramma's heeft meestal een vervelende eigenschap, namelijk dat het vergrotingsvenster dikwijls een deel van het bureaublad of van een openstaand document verbergt. The Magnifier heeft hier wat op gevonden. Dankzij de "Auto Position"-functie springt het vergrotingsvenster naar een andere plaats van zodra je de muisaanwijzer enkele seconden parkeert op een verborgen gedeelte. Dit is een knappe vondst, die aanvankelijk misschien wat onrustig kan overkomen, maar na enige gewenning de werkbaarheid zeker ten goede komt. Verder kunnen een aantal instellingen in een bestandje bewaard worden en biedt het programma een uitgebreide hulpfunctie. We testten een demoversie van The Magnifier die zowel onder Windows 3.1, 95 als NT werkt. In de documentatie werd nergens gemeld welke sharewarebijdrage de maker, Innovation Management Group, vraagt. Ons oordeel: The Magnifier biedt met zijn overzichtelijk bedieningsmenu en zijn "Auto Position"-functie goede vergrotingsmogelijkheden voor wie geen al te hoge vergrotingsfactor nodig heeft. 2.10. Zoomer Zoomer is een eenvoudig vergrotingsprogrammaatje dat de omgeving van de muisaanwijzer vergroot weergeeft in een eigen venster. De grootte en plaats van dit venster bepaal je zelf en indien gewenst kan je het verbieden om achter andere vensters te verdwijnen. Er is keuze tussen twee vergrotingsfactoren: twee of vier maal. De "Toolbar"-functie is de grootste troef van dit programma. Deze functie doet net hetzelfde als MSAA Magnifier. Ze verkleint namelijk het bureaublad en gebruikt de vrijgekomen ruimte (bovenrand van het scherm) om een vergroot beeld te tonen. Er bestaat dus geen risico dat er iets onder het vergrote beeld verdwijnt, zoals dat bij de meeste andere programma's wel het geval is. Bovendien kan je als gebruiker de verversingsfrequentie (hoeveel maal per seconde het vergrote beeld opnieuw wordt opgebouwd) instellen, wat vooral op tragere computers nuttig kan zijn omdat dit een vloeiender beeld oplevert. Door op het Zoomer-pictogram in het berichtgebied van de taakbalk te klikken, verschijnt het uitrolmenu met de instellingen van Zoomer. Sneltoetsen zijn jammer genoeg niet voorzien. Het programma biedt een uitgebreide hulpfunctie, waarbij echter een inhoudsopgave ontbreekt. Zoomer werkt onder Windows 95 en onder Windows NT. Ziff Davis, de maker van Zoomer, bracht dit programmaatje geheel gratis in omloop! Ons oordeel: Zoomer biedt met zijn "Toolbar"-functie goede vergrotingsmogelijkheden voor wie geen al te hoge vergrotingsfactor nodig heeft. 2.11. ZoomIn ZoomIn is een eenvoudig vergrotingsprogrammaatje dat de functie van een elektronisch loepje biedt. Het tovert een vergrootglas op het scherm dat een vergroting realiseert op de plaats van de muispijl. De vergrotingsfactor is instelbaar van twee tot zes maal. De instellingen gebeuren vanuit een dialoogvenster en zijn beperkt tot het bepalen van de vergrotingsfactor en de grootte van de loep en het defini‰ren van een sneltoets voor het activeren van de loep. Het ontbreken van een hulpfunctie vormt dankzij het eenvoudige dialoogvenster geen gemis. ZoomIn werkt zowel onder Windows 3.1 als 95. Brent en Steve Zimmerman, de makers van ZoomIn, brachten dit programmaatje geheel gratis in omloop! Ons oordeel: Voor wie nood heeft aan een dergelijk loepje, maar dit niet in zijn vertrouwde vergrotingsprogramma aantreft, kan dit een nuttig extra hulpmiddeltje zijn (dat overigens goed samenwerkt met de meeste commerci‰le vergrotingsprogramma's). 3. Tot slot Programma's als Zoomer, The Magnifier, MSAA Magnifier en Lunar Lite hebben elk zo hun specifieke kwaliteiten en zijn voor de meeste slechtzienden echt wel het proberen waard! Van de overige programma's lopen de kwaliteiten nogal uiteen en zal de bruikbaarheid sterk verschillen van persoon tot persoon. Zo zullen de programma's met een klein vergrotingsvenster misschien nuttig zijn voor mensen met retinitis pigmentosa terwijl de elektronische loepjes dan weer interessant kunnen zijn voor wie een dergelijke functie in zijn huidige vergrotingspakket als een gemis ervaart. Het viel ons op dat al deze programmaatjes zeer stabiel waren. Onze testcomputer, waarop meestal meerdere vergrotingsprogramma's gelijktijdig draaiden, liep geen enkele keer vast. Het niet-residente karakter van de programma's zit hier ongetwijfeld voor iets tussen. In het volgende nummer mag u opnieuw een artikel verwachten over budgetvriendelijke software voor slechtzienden. We zullen het dan hebben over hulpprogramma's die de muisaanwijzer beter zichtbaar maken. Diskette-abonnees treffen op hun diskette een selectie aan van de programma's uit dit artikel. De overige abonnees krijgen de diskette op aanvraag toegestuurd. Lunar Lite vond u reeds op de vorige diskette.