@@AR @@09 Vergrotingssystemen: een stand van zaken Sylvia Pont In de vergelijkende test van vergrotingsprogrammas voor Windows 95 in Infovisie Magazine van december 96 werden LP-DOS versie 6.0, Lunar 95 versie 1.01, Magic versie 2.0 en ZoomText versie 5.12 beschreven. In september 97 hebben we vervolgens ZoomText Xtra versie 6.0 beschreven. Op het gebied van vergrotingssystemen is er sindsdien veel gebeurd en daarom geven we graag de huidige stand van zaken. 1. Programmas 1.1. LP-Windows LP-Windows, de nieuwe naam voor de Windows-versie van het vroegere LP-DOS, is het enige programma waarvan er het laatste jaar geen nieuwe versie verscheen. Voor de beschrijving hiervan verwijzen we dan ook naar Infovisie Magazine van december 96. Op de Sight Village beurs zagen we echter dat er voor LP-Windows een nieuwe versie in ontwikkeling is, waarin vergroting en spraakweergave zullen gecombineerd worden. 1.2. Lunar en Supernova Dolphin Computer Access heeft Lunar sterk verder ontwikkeld sinds onze recentste test. Op het moment van dit schrijven was de nieuwste versie van Lunar 95 nog niet beschikbaar, maar dit programma zal qua functionaliteit vergelijkbaar zijn met Lunar NT versie 2.01 (voor voor NT 4.0), dat we wel konden bekijken. Dit programma biedt een Engelstalig dialoogvenster met vier tabbladen voor het instellen van vergroting, cursorvolging, kleuren en sneltoetsen. De bediening gebeurt via de toetsen of de muis. De vergrotingsfactor is instelbaar van 1 tot 32 maal. Er worden vijf weergavemogelijkheden (volledig scherm, opgesplitst scherm, venster, lens en auto lens) en een gladde-randoptie geboden. Contrast, helderheid en kleurtemperatuur kunnen aangepast worden en de kleuren op het beeldscherm kan je inverteren. Lunar wordt geleverd met muiscursors in verschillende vormen, kleuren en groottes, waaruit je via het configuratiescherm kan kiezen. De systeemvereisten zijn een Pentium processor, 32 Mb werkgeheugen en 3 Mb opslagruimte op de harde schijf. Het programma werkt met iedere Windows NT 4.0-compatibele videokaart en is compatibel met alle resoluties en kleurenpaletten die de videokaart aankan. Zeer interessant is het verschijnen van Supernova NT. Dit programma is een combinatie van Lunar NT en het schermuitleesprogramma Hal NT (ook pas op de markt verschenen). Inmiddels is ook Supernova 95 voor Windows 95 uitgebracht. Supernova NT biedt de functionaliteit van Lunar NT, aangevuld met de functionaliteit van het schermuitleesprogramma Hal NT. Naast de vier tabbladen van Lunar NT biedt het dialoogvenster van Supernova extra tabbladen waarop de instellingen voor de spraak- weergave en het schermuitleesprogramma zijn te vinden. Hierbij wordt ook rekening gehouden met het gebruik van een brailleleesregel. De combinatie hiervan met vergroting kan voor zeer slechtzienden soms een oplossing bieden. De systeemvereisten zijn dezelfde als voor Lunar NT, behalve de vrije opslagruimte op de harde schijf, die 9 Mb groot moet zijn. Het programma werkt samen met SAM-compatibele spraaksynthesizers en brailleleesregels en spraaksynthesizers waarbij SSIL-drivers voor Windows NT geleverd worden. Wie binnen het productgamma van Dolphin met de combinatie van vergroting en spraak wil werken, is aangewezen op Supernova want Lunar en Hal zijn niet combineerbaar op dezelfde computer. 1.3. ZoomText Xtra ZoomText Xtra is verkrijgbaar zonder (Level 1) of met spraakondersteuning (Level 2). Versie 6.0 van dit programma werd in Infovisie Magazine van september 97 beschreven. Onderhand is versie 6.12 verschenen, waarin vele kinderziektes en problemen zijn opgelost (zoals het overslaan van stukken tekst in de DocReader) en de spraakondersteuning verder ontwikkeld werd. Zo is het nu mogelijk om bij gebruik van Windows 95 geluidskaarten direct te wisselen tussen de talen Engels, Frans, Duits, Italiaans en Spaans (het is nog wachten op het Nederlands, waarvoor nog steeds een spraaksynthesizer moet worden gebruikt). Daarnaast worden nu veel meer gegevens van het beeldscherm uitgelezen. ZoomText Xtra 6.12 werkt onder Windows 3.x, 95 en 98. Om tevens onder DOS te kunnen werken heb je de ZoomText Xtra Plus versie nodig en om enkel onder DOS te kunnen werken blijft de gewone ZoomText verkrijgbaar. ZoomText Xtra voor Windows NT is momenteel in ontwikkeling en krijgt van AISquared voorrang boven ZoomText Xtra Level 3 (waarin scanfuncties zullen worden gecombineerd met vergroting en spraakondersteuning). 1.4. Magic Magic versie 6.0 wordt ieder moment verwacht. Helaas hebben we hiervan geen exemplaar kunnen bemachtigen. Henter-Joyce bericht dat het een sterk verbeterde versie zal worden met een nieuwe gebruikersinterface, een gladde-randoptie, zeven vergrotingsmodi (waaronder opgesplitst scherm), instellingen voor de kleuren en de mogelijkheid om de vorm en de kleur van de muisaanwijzer te wijzigen. Er komen twee varianten van dit vergrotingsprogramma. Magic 6.0 zal werken onder DOS, Windows3.1, 95 en 98 en Magic 6.0 NT zal draaien onder Windows NT 4.0. 1.5. Provision NT Van Biolink verwachten we binnenkort nog Provision NT voor Windows NT. Dit programma, dat we ten tijde van dit schrijven helaas nog niet konden bekijken, zal gebruik maken van zeer specifieke aanstuurprogrammas. 2. Uitbreidingskaarten Argus van Reinecker is een vergrotingssysteem dat diverse besturingssystemen (Windows, DOS, OS/2 en Unix) ondersteunt en bestaat uit een speciale videokaart en een vergrotingskaart, die beide in de computer ge‹nstalleerd moeten worden. Alvorens deze kaarten te plaatsen, moet goed bekeken worden of de reeds aanwezige apparatuur ermee gecombineerd kan worden. Het systeem wordt bediend via een volgbol (trackball) en een menu op het beeldscherm. De vergroting is in elf stappen instelbaar tussen 1 en 16 maal. Argus biedt vergroting op een volledig of een opgesplitst scherm (waarbij positie en grootte van de deelbeelden instelbaar zijn) en een gladde-randoptie. De kleuren van het onvergrote en vergrote beeld zijn apart in te stellen met een keuze uit 256 kleuren. De cursorvolging is tot op zekere hoogte aan te passen en het systeem biedt de mogelijkheid tot automatisch doorschuiven (scrollen) van het beeld op het scherm. Minpunt van dit systeem is dat het reageert op iedere verandering op het scherm, waardoor het zeer gevoelig is voor de instellingen van het beeld en van de cursorvolging en waardoor het moeilijk is een menu-optie te selecteren. Vergeleken met de softwarematige vergrotingssystemen, is dit systeem nogal prijzig, maar het kan een oplossing bieden in complexe (werk-) situaties of bij gebruik van besturingssystemen waarvoor geen goede softwarematige oplossing bestaat. 3. Conclusie Tot besluit kunnen we nog berichten dat voor de verschillende vergrotingsprogrammas voor Windows 95 geen problemen worden verwacht bij de overgang naar Windows 98. De verschijning van vergrotingsprogrammas voor Windows NT verheugt velen, evenals de ontwikkelingen die op dit gebied nog zullen plaatsvinden. Volgend jaar plannen we een uitgebreide vergelijkende test van deze nieuwe lichting vergrotingspaketten. VERKLARING TERMINOLOGIE -SAM: staat voor Synthesizer Access Manager en is een softwaremodule die bepaalt welk programma op een bepaald moment een boodschap naar de spraaksynthesizer mag sturen, zodat meerdere toepassingen gelijktijdig gesproken boodschappen kunnen genereren. -SSIL: staat voor Speech Synthesizer Interface Library en is een door Arkenstone ontwikkelde standaard die een interface vormt tussen het schermuitleesprogramma enerzijds en de spraaksynthesizer of spraaksyntheseprogramma anderzijds.