INFOVISIE MAGAZINE - juni 2007 - JAARGANG 21

Inhoud

Voorwoord

Beste lezer,

In dit nummer besteden we nog eens aandacht aan een systematisch overzicht van een categorie hulpmiddelen voor blinden en slechtzienden. Ditmaal bespreekt Heidi Verhoeven, aan de hand van informatie en foto’s van de tentoonstelling ’20 Jaar Infovisie Magazine’, de evolutie van de lees- en schrijfhulpmiddelen en de evolutie van spraaksynthese.

Meer in detail gaan de bijdragen van Gerrit Van den Breede (KOC) en Jeroen Baldewijns (BZ Licht en Liefde).

Gerrit bestudeerde de kleine, draagbare computers (pda’s) maar vooral hun mogelijkheden voor blinden en slechtzienden. Dat kan bijvoorbeeld omdat ze speciale hardware of software hebben. Voorbeelden zijn pda’s met gps-functionaliteit en spraaksynthese. Soms kan de pda nog de standaard voorziene pda programma’s draaien, maar soms ook niet meer. Opletten dus.

Jeroen maakt ons wegwijs in een nieuwe categorie van toestellen, nl. de zeer eenvoudige gsm-toestellen die zich vooral richten op oudere mensen, ondermeer omdat zij een beperkt aantal vrij grote toetsen hebben en een zeer eenvoudige bediening. Sommige ervan zijn echter ook heel goed bruikbaar voor mensen met een visuele handicap. Aandachtig te lezen.

De gewone rubrieken zijn er ook weer bij.

De technische steekkaarten gaan ditmaal voornamelijk over nieuwe leesloepes in standaard en compact versie. Maar ook de MyStick, een schermuitleesprogramma op een USB-stick, komt aan bod.

Veel leesplezier.

Jan Engelen

Terug naar de inhoudstafel

Update-info

Een beta-2 versie van het schermuitleesprogramma Window-Eyes is beschikbaar voor download op http://gwmicro.com/Window-Eyes/Beta. Window-Eyes is ondertussen aan versie 6.1 toegekomen en is beschikbaar in een versie voor Windows Vista. Windows 9x & Me worden niet langer meer ondersteund; de Window-versies XP, 2000 en 2003 worden echter nog wel ondersteund. Window Eyes wordt in België niet actief verkocht, in Nederland zijn Jonker en slechtziend.nl (€ 1495)de leveranciers.

De nieuwe KomFox Performer werd op de ZieZobeurs (februari, Nederland) voor het eerst getoond aan het publiek. Deze opvolger van de Komfox is veel krachtiger en heeft volgende mogelijkheden:

Tot nader order werkt het systeem van sprekende ondertiteling en teletekst alleen met de Nederlandse omroepen Ned. 1, 2 en 3. De distributeur voor België en Nederland is Optelec. De verkoper voor Nederland is Worldwide Vision. De KomFox Performer is beschikbaar vanaf september 2007.

KomFox Performer
KomFox Performer

Voor wie reeds beschikt over een gsm met een camera, is er een gratis Java-programmaatje beschikbaar om kleuren te detecteren: WhatColour. In combinatie met een schermuitleesprogramma kunnen de gedetecteerde kleuren ook uitgesproken worden. Op de website is een lijst te vinden van gsm’s die ondersteund worden. Over de kwaliteit van de kleurherkenning hebben we nog geen informatie. Maar als het behoorlijk werkt, kan deze gratis software voor sommigen een alternatief zijn voor de (sprekende) kleurendetectors. Meer info op www.mobile-utopia.com/Software/0esxxux4d_WhatColour+-+Colour+Recognizer+for+your+Phone.

COBRA wordt het nieuwe schermuitleesprogramma van het Duitse Baum dat tijdens de SightCitybeurs in Frankfurt (medio mei ’07) officieel gelanceerd wordt. Cobra wordt de opvolger van de twee schermuitleespogramma’s Blindows (Audiodata) en Virgo (Baum). Uiteraard worden Windows XP en Vista ondersteund. Meer info op www.baum.de/cobra/index_en.php.

Tijdens de REVA-beurs (Gent, medio april '07) werd de nieuwe Compact+ geïntroduceerd. De Compact+ is de opvolger van de Compact beeldschermloep van Optelec. Het apparaatje weegt 300 gram, heeft een uitklapbaar handvat, beschikt over een instelbare vergroting 5 – 7,5 – 10 en men kan het beeld vastzetten om het rustig te bekijken. Verder is deze compacte beeldschermloep voorzien van oplaadbare batterijen met een autonomie van 3 uur. Het is eveneens mogelijk wegwerpbatterijen te gebruiken als de lader niet beschikbaar is. De prijs blijft gelijk aan die van het vorige model: € 825.

Compact+
Compact+

De Reinecker Maxlupe is beschikbaar in een vernieuwde versie. Belangrijkste verschilpunt met het vorige model is dat de beeldschermloep nu beschikt over een ingebouwde batterij. De vergroting is traploos instelbaar tussen 4x en 20x in leesmode en tussen 5x en 12x in schrijfmode. Het beeld kan ook vastgezet worden om rustig te bekijken. Optioneel is een laadstation (dock) beschikbaar waarop de Maxlupe makkelijk geplaatst kan worden terwijl hij oplaadt. Meer info en prijzen bij Sensotec en Reinecker Nederland.

Reinecker Maxlupe
Reinecker Maxlupe

HP kondigt een nieuwe iPAQ smartphone aan: De iPAQ 514 Voice Messenger. Het is een quad-band-gsm met de draadloze technieken Bluetooth 1.2 (oortelefoon) en WLAN 802.11b/g (internet). De iPAQ 514 maakt gebruik van Windows Mobile 6. Het speciale aan deze smartphone is dat hij ook stemcommando’s ondersteunt; met meer dan twintig spraakgestuurde commando’s is het mogelijk de ipaq 514 handenvrij te gebruiken. Het toestel kan e-mail beantwoorden zonder dat de gebruiker één letter dient te typen met behulp van een speciale ‘voice reply’ functie. De ipaq 514 kan ook e-mail- en sms-berichten voorlezen. Applicaties opstarten en navigeren door de telefoon- en kalenderfunctionaliteit kan eveneens door gebruik te maken van spraak. Dit alles is mogelijk met Nederlandstalige spraakherkenning. Een volledig opgeladen batterij is volgens HP goed voor zes uur ononderbroken gesprekstijd. De ipaq 514 Voice Messenger is vanaf het voorjaar van 2007 verkrijgbaar in Nederland voor een adviesprijs van € 349. Het valt echter af te wachten in welke mate de spraakgestuurde functies en de spraakweergave bruikbaar zijn voor blinden en slechtzienden. We mogen niet uit het oog verliezen dat het hier om een apparaat gaat dat voor het gewone publiek ontwikkeld werd; bijgevolg valt het te verwachten dat de spraakfuncties niet (voldoende) rekening houden met de specifieke noden van blinden en slechtzienden. Meer info op http://h41131.www4.hp.com/nl/nl/pr/NLnl13022007114227.html?jumpid=reg_R1002_NLNL.

iPAQ 514 Voice Messenger
iPAQ 514 Voice Messenger

De Zweedse financiële groep SEB heeft in heel Zweden geldautomaten uitgerust met synthetische spraakweergave. De gebruikte spraaktechnologie komt van het Belgische bedrijf Acapela uit Bergen. Deze service is opgezet om mensen met dyslexie of slechtzienden en bijvoorbeeld ouderen of andere mensen met taalproblemen de mogelijkheid te bieden de geldautomaten te gebruiken met behulp van het gesproken woord, in plaats van het geschreven. SEB is de eerste bank in Zweden die een spraaksysteem beschikbaar maakt voor de gebruikers van de geldautomaten. Voor de ontwikkeling van deze service heeft de bank nauw samengewerkt met de Zweedse Vereniging voor Slechtzienden. Leden van deze vereniging hebben verschillende tests uitgevoerd om er zeker van te zijn dat de diensten van de geldautomaten van SEB aansluiten bij hun specifieke noden. De invoering van de spraaksynthese biedt een bredere en verbeterde service voor mensen met verschillende soorten handicaps. De nieuwe toepassing is eenvoudig te gebruiken en is beschikbaar bij alle 400 geldautomaten van SEB in Zweden. Door vóór het ingeven van een bankpas, een speciale toets in te drukken, wordt de spraakoptie geactiveerd. De spraakservice is te gebruiken bij geldopnames, bij het opvragen van het rekeningsaldo en bij het opladen van voorafbetaalde gsm’s. SEB begon met de service in januari 2007 en ziet sindsdien een gestage toename van het aantal transacties waarbij gebruik wordt gemaakt van de service, van 564 transacties in februari naar 666 in maart.

Op vrijdag 27 april ’07 had de feestelijke inhuldiging plaats van aangepast leesmateriaal voor blinde en slechtziende studenten en personeelsleden van de K.U.Leuven. Vijf van de veertien bibliotheken van de K.U.Leuven krijgen van computergigant IBM beeldschermloepen, voorleesmachines, daisyspelers en daisyaanmaaksoftware. Geen van de apparaten is van het merk IBM. De schenking past in het samenwerkingsakkoord uit 2005 tussen K.U.Leuven en IBM. Die overeenkomst komt erop neer dat beide organisaties samenwerken voor de ontwikkeling en uitbreiding van faciliteiten voor mensen met een handicap. Het akkoord dat IBM sloot met de K.U.Leuven sluit aan bij andere (Europese) initiatieven in Frankrijk, Groot-Brittannië, Spanje en Zuid-Afrika. Meer info op www.kuleuven.be/nieuws/berichten/2007/pb23_04_2007.html

Terug naar de inhoudstafel

Pda’s voor blinden

Gerrit Van den Breede – KOC

Omschrijving pda

Een pda of een Personal Digital Assistant (Persoonlijke digitale assistent) is een mini-computer met tal van functies zoals een agenda, een uurwerk, een notitiemogelijkheid, een adressendatabank, een takenlijst en een synchronisatiemogelijkheid met een computer. Standaard pda’s beschikken over een aanraakscherm met handschriftherkenning (Graffiti) om gegevens in te voeren.

standaard pda
Standaard pda

Kanttekening: Er zijn tegenwoordig ook ‘smartphones’ op de markt. Dat zijn in de eerste plaats gsm’s, aangevuld met pda-functies. Anderzijds worden er ook pda’s op de markt gebracht waarmee je kan telefoneren. Bij smartphones ligt de nadruk op het telefoneren. Bij pda’s ligt de nadruk op het verwerken van gegevens. Smartphones en pda’s groeien meer en meer naar elkaar toe. Bijgevolg wordt het steeds moeilijker dit soort producten consequent op te delen in duidelijk afgebakende groepen.

Terug naar begin van dit artikel

Pda voor blinden en slechtzienden

De huidige pda’s zijn sinds enkele jaren krachtig en betaalbaar genoeg om toegankelijk gemaakt te worden voor blinden en slechtzienden door middel van vergroting en spraak- of brailleweergave.

Een pda die toegankelijk is voor blinden & slechtzienden kan verschillende vormen aannemen:

We delen het aanbod op in vier groepen:

Per groep beschrijven we in deze keuzewijzer de functie van de producten, het huidige marktaanbod en, indien nodig, enkele specifieke aandachtspunten voor het kiezen. Volgende aandachtspunten bij het kiezen gelden voor alle groepen:

Terug naar begin van dit artikel

Groep 1: Pda's die toegankelijk gemaakt zijn

Omschrijving

De eerste groep omvat pda’s die toegankelijk en bruikbaar gemaakt zijn door middel van software met spraakweergave of door middel van een aangepaste bediening via een toetsenbord (i.p.v. het aanraakscherm). Niet alle functies van de pda zijn toegankelijk gemaakt, enkel de meest gebruikte.

Marktaanbod

Momenteel is er ons nog maar één apparaat bekend in deze groep, namelijk de Maestro 2.0 van Humanware. De Maestro is gebaseerd op een pda van Dell of HP die voorzien wordt van een toetsenbordje waarmee het aanraakscherm bediend wordt. Verder heeft de producent eigen pda-software (met spraakweergave) geschreven die gebruik maakt van het toetsenbord. Het zijn dus niet de standaard geïnstalleerde toepassingsprogramma’s van Dell of HP die toegankelijk gemaakt worden. De Maestro 2.0 weegt ongeveer 190 g.

Maestro
Maestro

Terug naar begin van dit deel

Groep 2: Hard- en software om een pda toegankelijk te maken

De tweede groep producten omvat hard- en software die pda’s toegankelijk maken. De standaard toepassingen op de pda worden toegankelijk gemaakt. Dat heeft het voordeel dat de communicatie met zienden die ook een pda (dezelfde) gebruiken een stuk makkelijker wordt. Nadeel is dat sommige toepassingen niet of niet optimaal toegankelijk kunnen gemaakt worden.

Software omvat programma’s die het scherm vergroten en programma’s die ervoor zorgen dat wat op het scherm staat en gebeurt, wordt uitgesproken.

Hardware omvat apparaten die het mogelijk maken om gegevens in te voeren met een apart toetsenbord en te lezen met een brailleleesregel.

Software: vergrotingsprogramma’s en schermuitleesprogramma’s met spraakuitvoer

Omschrijving

Een vergrotingsprogramma of een schermuitleesprogramma voor een pda is vergelijkbaar met een vergrotings- of een schermuitleesprogramma voor een computer. Vergrotingsprogramma’s maken de tekst en de beelden op scherm groter. Schermuitleesprogramma’s lezen de tekst voor of sturen hem door naar een brailleleesregel.

Marktaanbod

Momenteel is ons één vergrotingsprogramma voor pda’s bekend, nl. Mobile Magnifier Pocket.

Wat betreft schermuitleesprogramma’s met spraakweergave, zijn er momenteel twee producten op de markt:, nl. Mobile Speak Pocket en Pocket Hal.

Het valt te verwachten dat er vrij snel andere programma’s gaan bijkomen.

Specifieke aandachtspunten bij het kiezen van toegankelijkheids-software

Hardware

Omschrijving

Een pda kan ook toegankelijk gemaakt worden door er een brailletoetsenbord en -leesregel aan te koppelen. Om deze apparaten te kunnen gebruiken, moet ook schermuitleessoftware geïnstalleerd worden. Brailletoetsenborden en -leesregels worden doorgaans via een draadloze Bluetooth-verbinding met de pda verbonden om het omslachtige werken met kabels en stekkers te vermijden.

Brailletoetsenborden en -leesregels worden meestal in één apparaat gecombineerd.

Marktaanbod

Bijna alle, ons bekende, apparaten beschikken over 12 tot 40 braillecellen; alleen de EasyLink heeft enkel een brailletoetsenbord en geen braillecellen.

Hierna volgt een overzicht van de ons bekende apparaten. Omdat gewicht bij dit soort hulpmiddelen een essentieel gegeven is, vermelden we het telkens tussen haakjes.

Alva BC 640
Alva BC 640 (725-950 g)

Conny
Conny (200 g)

EasyLink
EasyLink (130 g)

EasyLink 12
EasyLink 12 (260 g)

Braillino
Braillino (688 g)

BrailleWave
BrailleWave (1000 g)

Esys 12
Esys 12 (200 g)

Esys 40
Esys 40 (560 g)

VarioConnect 24/32/40
VarioConnect 24/32/40 (420/500/600 g)

Specifieke aandachtspunten bij het kiezen van toegankelijkheids-hardware

Terug naar begin van dit deel

Groep 3: Pda's die specifiek voor de doelgroep ontwikkeld zijn

Omschrijving

De apparaten in deze groep zijn doorgaans beter bekend onder de benaming ‘notitietoestel’. Het zijn specifiek voor de doelgroep ontwikkelde hulpmiddelen met als hoofddoel een gebruiksvriendelijke en draagbare notitiemogelijkheid aan te bieden. Naast het pure noteren zijn tal van andere functies beschikbaar die ook terug te vinden zijn bij pda’s: agenda, adressenlijst, klok, internet, e-mail, viewers voor Word, Excel en Powerpoint documenten, synchronisatie met de computer, …

Deze soort apparaten zijn meestal voorzien van een brailletoetsenbord, maar er zijn ook uitvoeringen met een gewoon toetsenbord (azerty/qwerty). Er is nooit een beeldscherm ingebouwd op deze toestellen.

Op enkele uitzonderingen na zijn deze apparaten groter en zwaarder dan een standaard pda.

Marktaanbod

Hierna volgt een overzicht van de ons bekende apparaten op het ogenblik van publicatie; omdat gewicht bij dit soort hulpmiddelen een essentieel gegeven is, vermelden we het telkens tussen haakjes.

Iris 20/32/40
Iris 20/32/40
(1700 tot 1900 g)

Euroscope en Euroscope 20/40
Euroscope en Euroscope 20/40 (680/918 g)

MPO 5500
MPO 5500 (700 g) - dit apparaat beschikt over een ingebouwde gsm die toegankelijk is met braille (sms lezen in braille)

Nano PDA Lite

Nano PDA Lite (150 g)
dit apparaat is even klein en licht
als een courante pda

Pac Mate BNS/BX/QX/TNS

Pac Mate BNS/BX/QX/TNS


PAC Mate BNS/BX/QX/TNS (820 - 1200 g) - dit apparaat heeft een uitvoering met een gewoon toetsenbord

Pronto
Pronto (450 g)

Specifieke aandachtspunten bij het kiezen van pda’s die specifiek voor de doelgroep ontwikkeld zijn:

Terug naar begin van dit deel

Groep 4: Pda-afgeleiden voor een specifieke taak

Omschrijving

Sommige pda’s die specifiek voor de doelgroep ontwikkeld zijn, bieden, naast de pda-functies, een extra mogelijkheid, zoals het voorlezen van teksten of navigatie onderweg. Bij deze producten wordt veelal een standaard pda –soms een specifieke pda zoals in groep drie– gebruikt om een toegankelijk en bruikbaar hulpmiddel te bekomen. Bij sommige van deze apparaten blijven de pda-functies toegankelijk. Bij andere is de pda-functinonaliteit niet toegankelijk.

Marktaanbod

Op dit ogenblik kennen we drie producten die in deze groep thuishoren. Het valt te verwachten dat daar op relatief korte termijn nog andere gaan bijkomen. Op dit moment gaat het over twee gps-systemen en een draagbare voorleesmachine. Hierna volgt een overzicht van de ons bekende apparaten op het ogenblik van publicatie; omdat gewicht bij dit soort hulpmiddelen een essentieel gegeven is, vermelden we het telkens tussen haakjes.

StreetTalk GPS Solution
StreetTalk GPS Solution (met PAC Mate 1000 tot 1400 g) [pda-functies wel toegankelijk]

Trekker GPS
Trekker GPS (600 g) [pda-functies niet toegankelijk]

KNFB Reader
KNFB Reader (425 g) [pda- functies niet toegankelijk]

Terug naar begin van dit deel

Terug naar begin van dit artikel

Doelgroep

Een toegankelijke pda is bedoeld voor blinden en slechtzienden die nood hebben aan een compact apparaat waarmee zij –hoofdzakelijk- afspraken kunnen beheren, adressen kunnen bijhouden, documenten kunnen lezen en korte aantekeningen (schriftelijk of gesproken) kunnen maken.

De gebruiker moet een zekere feeling hebben met geavanceerde computertechnologie of bereid zijn deze technologie te accepteren en te leren.

Apparaten met braille zijn enkel voor zinvol voor een slechtziende of blinde gebruiker die braille kan lezen en schrijven.

PDA-afgeleiden voor een specifieke taak zijn bedoeld voor blinden en (zeer) slechtzienden die een draagbare oplossing zoeken voor een specifieke probleemactiviteit zoals bijvoorbeeld tekstherkenning en navigatie onderweg.

Terug naar begin van dit artikel

Situering in Vlibank

De producten uit de groepen 1, 2 en 3 zijn terug te vinden in Vlibank op www.vlibank.be:

2. hulpmiddelen voor personen met een visuele handicap
   2.5. werken en ontspanning
      2.5.1. computer gebruiken
      2.5.2. pda gebruiken
         2.5.2.1. toegankelijke pda
         2.5.2.2. gegevensinvoer
            2.5.2.2.1. brailletoetsenbord
         2.5.2.3. gegevensuitvoer
            2.5.2.3.1. vergrotingssoftware
            2.5.2.3.2. schermuitleessoftware
            2.5.2.3.3. brailleleesregel
         2.5.2.4. notitietoestel

De producten uit groep 4 zijn terug te vinden in Vlibank op www.vlibank.be:

2. hulpmiddelen voor personen met een visuele handicap
   2.1. mobiliteit
      ...
      2.1.4. gps-systeem
   2.3. communicatie
      2.3.1. lezen
         ...
         2.3.1.2. lezen van gedrukte tekst
            ...
            2.3.1.2.3. tekstherkenningssysteem
               2.3.1.2.3.1. voorleesmachine

Terug naar de inhoudstafel

Senioren-gsm’s, ook voor niet- en slechtziende personen?

Jeroen Baldewijns
Blindenzorg Licht en Liefde vzw

1. De essentie van een gsm

1.1. Wat is een gsm?

Dit lijkt misschien een ridicule vraag. Maar stap eens een gsm-winkel binnen en je zal merken dat de overijverige verkoper de mond vol zal hebben over de twee megapixel camera, de GPRS-internet mogelijkheden, de pda-functies, de ingebouwde MP3-functies en de Bluetoothconnectiviteit. De arme man vergeet echter één detail, namelijk dat je ook kan bellen met dat toestel.

Heel deze hightechhype die rond het thema gsm hangt, willen we even links laten liggen door ons de vraag te stellen: wat wil de gemiddelde niet- of slechtziende met zijn gsm kunnen doen? De ervaring leert ons dat het antwoord op deze vraag leidt naar de essentiële communicatieve mogelijkheden van de gsm: bellen, berichten sturen, voicemail beluisteren, …

1.2. Wat kan een gsm?

We doen een poging om een lijstje samen te stellen met de tien meest essentiële functies van de gemiddelde gsm:

Opvallend is dat dit de typische functies zijn die elke basis-gsm biedt. We zullen ons in dit artikel vooral op die functies focussen.

1.3. Wat verwacht ik van mijn gsm?

De gemiddelde niet- of slechtziende gebruiker verwacht steevast twee dingen van zijn gsm. Eerst en vooral moet die toegankelijk en zo gebruiksvriendelijk mogelijk zijn. Daarnaast moet het toestel functioneel aan de behoeften voldoen. In dit artikel proberen we dan ook vooral aandacht te besteden aan deze twee criteria.

2. Een overzicht van senioren-gsm’s

2.1. Mybell

Mybell
Mybell

2.1.1. Concept van de Mybell

De Mybell is een bijzonder eenvoudig bedienbare gsm maar tevens met een zeer beperkte functionaliteit. Het is een compact toestelletje met bovenaan drie zeer grote en goed verlichte toetsen en een kleine aan/uittoets.

2.1.2. Functionaliteit die de Mybell biedt

Het toestel biedt drie geheugens met voorgeprogrammeerde telefoonnummers die je direct via één enkele toets kan oproepen. Er zijn geen indirecte geheugens via een uitgebreid adresboek beschikbaar. Met dit toestel kan er enkel gebeld worden naar één van de drie telefoonnummers die in het geheugen zijn opgeslagen. Het is dus niet mogelijk om een willekeurig telefoonnummer via een toetsenbordje te vormen.

Belangrijk bij een senioren-gsm is de mogelijkheid om in een benarde situatie iemand ter hulp te roepen. Op dit toestel is zo’n functie echter niet voorzien.

De Mybell biedt geen mogelijkheid om sms-berichten te typen, versturen, ontvangen of lezen. Ook het beluisteren van voicemail is niet mogelijk. Dat is de onvermijdelijke prijs die je betaalt voor een zeer eenvoudig gebruik.

Naast het bellen en gebeld worden, is er slechts één extraatje beschikbaar, namelijk de mogelijkheid om de toetsen te blokkeren, wat vermijdt dat er ongewild gebeld wordt.

2.1.3. Gebruiksgemak van de Mybell

Dit toestel is bijzonder makkelijk in het gebruik omdat het maar een paar toetsen heeft én omdat de gebruiker tijdens de bediening nooit met een menustructuur in aanraking komt.

Het toestel heeft geen beeldscherm, dus dat kan ook al geen bruikbaarheidsprobleem opleveren.

Bij het aanzetten van het toestel is het handig dat je als gebruiker helemaal geen pincode hoeft in te voeren. De knoppen zijn groot en goed op de tast bedienbaar. Ze bevatten bovendien fel verlichte toetsen die bij diverse acties op een andere manier oplichten, wat voor sommige slechtzienden een extra voordeel oplevert. Tijdens de bediening wordt de gebruiker begeleid door geluids- en lichtsignalen. Het toestel biedt één enkele beltoon die vrij scherp en erg luid klinkt. Het geluidsvolume daarvan is niet instelbaar. Dit laatste is trouwens ook niet mogelijk voor het geluidsvolume van de gesprekken. Indien gewenst, kan het toestel handenvrij gebruikt worden via het ingebouwde luidsprekertje.

Vooraleer de Mybell in gebruik kan worden genomen, moet één en ander worden ingesteld. De pincode op de simkaart moet worden ingesteld en dit kan enkel vanaf een andere gsm. Daarna moeten de drie geheugens worden geprogrammeerd en dit gebeurt door een sms’je met een bepaald commando naar de Mybell te sturen. Over heel deze procedure staat, eigenaardig en jammer genoeg, niets in de handleiding.

2.1.4. Nog enkele praktische gegevens over de Mybell

Met een volledig geladen batterij kan je ongeveer drie uur bellen of beschik je over een stand-by-autonomie van ongeveer 160 uren. De herlaadtijd bedraagt één uur. De batterijstand kan niet worden opgevraagd. Een leeglopende batterij wordt gemeld via een geluidssignaal en een LED-lampje.

Het toestel is van het dual-bandtype.

Standaard worden een oplaadbare batterij, een draagkoord, een netadapter/batterijlader en een Nederlandstalige handleiding meegeleverd.

Het toestel is erg compact en meet 11,6 bij 4,2 bij 2,1 centimeter. Het weegt 78 gram.

De Mybell is verkrijgbaar bij de telecomwinkel Mobitel en kost 280 Euro.

2.2. Easy 5

Easy 5
Easy 5

2.2.1. Concept van de Easy 5

De Easy 5 is een erg eenvoudig bedienbare gsm, maar tevens met een erg beperkte functionaliteit. Het is een compact toestelletje met bovenaan zeven grote en goed contrasterende toetsen (vijf geheugentoetsen en de klassieke toetsen met het groene en het rode telefoontje). Aan de rechterzijde zitten twee extra toetsen voor de instellingen. Verder heeft het toestel bovenaan een kleine sprietantenne.

2.2.2. Functionaliteit die de Easy 5 biedt

Het toestel biedt vijf geheugens met voorgeprogrammeerde telefoonnummers die je direct via één enkele toets kan oproepen. Er zijn geen indirecte geheugens via een uitgebreid adresboek beschikbaar. Met dit toestel kan er enkel gebeld worden naar één van de vijf telefoonnummers die in het geheugen zijn opgeslagen. Het is dus niet mogelijk om een willekeurig telefoonnummer via een toetsenbordje te vormen.

Belangrijk bij een senioren-gsm is de mogelijkheid om in een benarde situatie iemand ter hulp te roepen. Er is daarom op het toestel een noodknop voorzien die direct toegang geeft tot de 112 noodcentrale.

De Easy 5 biedt geen mogelijkheid om sms-berichten te typen, versturen, ontvangen of lezen. Ook het beluisteren van voicemail is niet mogelijk. Dat is de prijs die je betaalt voor een zeer eenvoudig gebruik.

Naast het bellen en gebeld worden, zijn er nog een paar extraatjes beschikbaar. Zo kan je kiezen tussen acht polyfone (meertonige) beltonen. Verder is er een trilfunctie beschikbaar. Tot slot kan ook het geluidsniveau van de gesprekpartner tijdens het bellen door de gebruiker ingesteld worden. Een toetsblokkeerfunctie is jammer genoeg niet voorzien. Gebruikers geven aan dat ze die wel missen.

2.2.3. Gebruiksgemak van de Easy 5

Dit toestel is erg makkelijk in het gebruik omdat het maar bijzonder weinig toetsen heeft én omdat de gebruiker tijdens de bediening nooit met een menustructuur in aanraking komt.

Het toestel heeft geen beeldscherm, dus dat kan ook al geen bruikbaarheidsprobleem opleveren.

Bij het aanzetten van het toestel is het handig dat je als gebruiker helemaal geen pincode hoeft in te voeren. De knoppen bieden een goed contrast en duidelijke opschriften en ze zijn goed op de tast bedienbaar. Het toestel is verkrijgbaar in drie versies: met een rood, een zwart of een groen toetsenbord. Je kan dus kiezen voor de kleur die voor jou het beste contrast oplevert. Ze hebben een verlichting maar daar zal de gemiddelde slechtziende gebruiker niet veel baat bij hebben want deze verlichting is erg zwak. Het toestel biedt keuze uit acht luide polyfone beltonen die makkelijk door de gebruiker instelbaar zijn. Het geluidsvolume daarvan is niet instelbaar. Het geluidsvolume van de gesprekken is daarentegen wel instelbaar. Aanvullend op de beltonen kan ook een trilsignaal worden ingeschakeld. Indien gewenst kan het toestel handenvrij gebruikt worden via het ingebouwde luidsprekertje of via het meegeleverde oortelefoontje.

Vooraleer de Easy 5 in gebruik kan worden genomen, moeten de vijf geheugens op de simkaart worden ingesteld en moet de pincode worden gedesactiveerd. Dit kan enkel vanaf een andere gsm.

2.2.4. Nog enkele praktische gegevens over de Easy 5

Met een volledig geladen batterij kan je twee tot drie uur bellen of beschik je over een stand-by-autonomie van 60 tot 80 uren. De batterijstand kan niet worden opgevraagd. Een leeglopende batterij wordt gemeld via een geluidssignaal.

Het toestel is van het dual-bandtype.

Standaard worden een oplaadbare batterij, een draagkoord, een oortelefoontje, een netadapter/batterijlader, twee stickervellen voor namen en een Nederlandstalige handleiding meegeleverd. Optioneel zijn een 12 volt oplader voor in de auto en lederen tasje met clip verkrijgbaar.

De Easy 5 is erg compact en meet 8,7 bij 5,3 bij 2,2 centimeter. Het weegt 60 gram.

Het toestel is verkrijgbaar bij hulpmiddelenleverancier Integra en bij sommige gewone gsm-winkels en kost naargelang de leverancier rond de 100 Euro.

2.3. Basic Phone

Basic Phone
Basic Phone

2.3.1. Concept van de Basic Phone

De Basic Phone is een gsm die qua moeilijkheidsgraad van de bediening vergelijkbaar is met een draagbare huistelefoon, maar die eerder beperkt is qua functionaliteit als je hem vergelijkt met een basis-gsm. Het toestel biedt een klassiek numeriek toetsenbord en een lcd-scherm met grote tekst. Aan de linker- en rechterzijkant zitten de knoppen om respectievelijk het geluidsvolume te regelen en om het toestel aan of uit te zetten. Het toestel is wel erg groot in vergelijking met een gangbare gsm.

2.3.2. Functionaliteit die de Basic Phone biedt

Het toestel biedt tien geheugens met voorgeprogrammeerde telefoonnummers die je direct via één enkele toets kan oproepen. Er zijn geen indirecte geheugens via een uitgebreid adresboek beschikbaar. In tegenstelling tot de Mybell en de Easy 5 is het, naast het vormen van nummers uit de geheugens, ook mogelijk om een willekeurig telefoonnummer via het toetsenbord te vormen.

Belangrijk bij een senioren-gsm is de mogelijkheid om in een benarde situatie iemand ter hulp te roepen. Op dit toestel is zo’n functie echter niet voorzien.

De Basic Phone biedt geen mogelijkheid om sms-berichten te typen, versturen, ontvangen of lezen. Dat is de prijs die je betaalt voor een zeer eenvoudig gebruik. Het beluisteren van voicemail is wél mogelijk. Als er voicemail is, meldt het toestel dit via een boodschap op zijn scherm. Deze kan je vervolgens raadplegen door naar het voicemailnummer van je operator te bellen.

Tot slot zijn er nog een paar extraatjes beschikbaar. Zo kan je bijvoorbeeld het geluidsniveau van de gesprekpartner tijdens het bellen instellen. Ook het geluidsvolume van de beltoon is instelbaar. Verder is er een toetsblokkeerfunctie die vermijdt dat je ongewild een verbinding zou leggen.

Meerdere beltonen of een trilfunctie zijn niet voorzien. Deze gsm biedt één enkele luide en vrij scherpe beltoon.

2.3.3. Gebruiksgemak van de Basic Phone

Dit toestel is eerder makkelijk in het gebruik omdat je de werking ervan kan vergelijken met die van een gemiddelde draadloze huistelefoon. Bovendien heeft het een toetsenbord met behoorlijk grote en duidelijke toetsen, die redelijk goed op de tast te bedienen zijn. Ook de opschriften zijn vrij groot en erg duidelijk. De toetsen zijn verlicht, al zal deze verlichting voor veel slechtziende gebruikers toch te zwak zijn om een meerwaarde te bieden. Een bijkomende garantie voor een makkelijk gebruik is dat de gebruiker tijdens de bediening nooit met een menustructuur in aanraking komt.

Het toestel heeft een beeldscherm waarop de weergave gebeurt met extra grote tekens. Het is een monochroom lcd-scherm met grijze letters op een grijzige achtergrond en met een eerder zwakke verlichting, waardoor het contrast voor sommige mensen wat mager kan uitvallen. Een veel contrastrijker kleurenscherm was beslist een betere oplossing geweest. De grote tekens op het scherm kunnen echter voor een aantal mensen wel degelijk het verschil maken met de gangbare gsm. Het scherm kan twee regels van telkens zeven tekens tonen en op het scherm komt informatie zoals: de naam van je gsm-operator, de naam van de beller bij een inkomend gesprek, de boodschap dat er voice mail is, een symbooltje dat aangeeft dat de toetsen geblokkeerd zijn, de indicaties ‘luider’ en ‘zachter’ als je het geluidsvolume regelt, het telefoonnummer dat je intoetst met het oog op een telefoongesprek, een boodschap wanneer de batterij geladen moet worden, …

Bij het aanzetten van het toestel is het handig dat je als gebruiker helemaal geen pincode hoeft in te voeren. Enkel wanneer je de gsm voor het eerst in gebruik neemt, moet je eenmalig de pincode ingeven.

Jammer is wel dat de Basic Phone niet handenvrij gebruikt kan worden.

Vooraleer je het toestel in gebruik kan nemen, moeten de negen geheugens op de simkaart worden ingesteld. Dit kan enkel door de simkaart vanaf een andere gsm te programmeren.

2.3.4. Nog enkele praktische gegevens over de Basic Phone

Met een volledig geladen batterij kan je ongeveer twee uur bellen of beschik je over een stand-by-autonomie van ongeveer 100 uren. De batterijstand kan (ondanks de aanwezigheid van een schermpje) niet worden opgevraagd. Een leeglopende batterij wordt wél op het schermpje gemeld.

Het toestel is van het dual-bandtype.

Standaard worden een oplaadbare batterij, een netadapter/batterijlader, een houder waarin de telefoon opgeladen wordt en een eerder summiere Nederlandstalige handleiding meegeleverd.

De Basic Phone is, in gsm-normen gesteld, eerder groot en log. Het apparaat meet 14,7 bij 5,1 bij 3,2 centimeter. Het weegt 130 gram.

Het toestel is verkrijgbaar bij hulpmiddelenleverancier Integra en bij de telecomwinkel Mobitel en kost bij deze laatste 185 Euro.

2.4. Emporia Life

Emporia Life
Emporia Life

2.4.1. Concept van de Emporia Life

De Emporia Life is een gsm met uitschuifbaar toetsenbord. In gesloten toestand bevat het toestel een reuzegroot scherm en vier grote toetsen met duidelijke opschriften, voor een vrij eenvoudige bediening van de basisfuncties. Met het numerieke toetsenbord naar buiten geschoven, komt er een extra toetsenbord, en dus extra functionaliteit beschikbaar. Alle toetsen op het toestel zijn zeer groot uitgevoerd. Door de uitgebreidere functionaliteit is de Emporia ook weer iets complexer in het gebruik dan de Basic Phone.

2.4.2. Functionaliteit die de Emporia Life biedt

Het toestel bevat een telefoonboek waarin de namen en telefoonnummers van maximaal 200 personen opgeslagen kunnen worden. Dit telefoonboek is achteraf eenvoudig te doorlopen. Tien van deze contactpersonen kan je als ‘favoriet’ markeren. Als je het toetsenbordje ingeschoven laat, dan kom je met één druk op een pijltjestoets in het telefoonboek terecht, waarbij de 10 personen die je als ‘favoriet’ hebt ingesteld, als eerste getoond worden. Dit is een mooie oplossing om de personen die je het vaakst belt, toch snel uit het adresboek op te diepen, zonder dat je veel tijd verliest met het scrollen doorheen een lange namenlijst.Net zoals bij de Basic Phone is het ook hier mogelijk om, naast het vormen van nummers uit de geheugens, een willekeurig telefoonnummer via het uitschuifbare toetsenbord te vormen.

Belangrijk bij een senioren-gsm is de mogelijkheid om in een benarde situatie iemand ter hulp te roepen. De Emporia Life beschikt over een zeer uitgebreide alarmeringsfunctie. Op de achterzijde van het toestel is er een noodknop voorzien die direct toegang geeft tot een lijstje van maar liefst vijf door de gebruiker te programmeren noodnummers. Bij het gebruik van deze knop worden deze vijf nummers één na één gebeld tot er een nummer is waar het toestel antwoord krijgt.

Het toestel biedt de mogelijkheid om sms-berichten te typen, versturen, ontvangen en lezen. De sms’jes worden in grote letters op het scherm weergegeven. Verder kan je met de Emporia ook voicemail opvragen en beluisteren.

Tot slot zijn er nog een paar extraatjes beschikbaar. Het toestel biedt de keuze uit een aantal luide beltonen. Aanvullend op de beltoon kan ook een trilsignaal worden ingeschakeld. Verder is er een toetsblokkeerfunctie die vermijdt dat je ongewild een verbinding zou leggen. Als kers op de taart zijn er nog wat functies ingebouwd die niet direct communicatiegerelateerd zijn: een alarmklok, een verjaardagskalender, een klok met wekfunctie en zelfs een zaklamp.

2.4.3. Gebruiksgemak van de Emporia Life

Dit toestel is de meest complexe van de hier besproken seniorentelefoons. Het mooie schuilt echter in het concept van het toestel: je kan de moeilijkheidsgraad van de Emporia Life immers afstemmen op de vaardigheden van zijn gebruiker. Als je op een zo eenvoudig mogelijk gebruik mikt, kan je de gsm perfect gebruiken zonder het uitschuiftoetsenbordje. Je hebt dan een gsm met slechts vier knoppen, die weliswaar een beetje aan functionaliteit inboet, maar toch het volgende aanbiedt: gebeld worden, voicemail raadplegen, de beller kennen en ontvangen sms’jes lezen. Beschik je over voldoende vaardigheden om álle functionaliteit van het uitschuiftoetsenbordje erbij te nemen, dan krijg je een uitgebreider bedieningsmenu én de bijhorende extra mogelijkheden: een willekeurig telefoonnummer vormen, een sms’je typen, het telefoonboek beheren, oproepinfo raadplegen, de instellingen wijzigen, extra functies gebruiken (wekker, rekenmachine, verjaardagskalender), ... En zo richt deze gsm zich eigenlijk op een vrij brede doelgroep.

Alle toetsen op het toestel zijn behoorlijk groot uitgevoerd en bevatten goed contrasterende opschriften. De tactiele herkenbaarheid van de toetsen is goed, maar toch nog wat voor verbetering vatbaar omdat de toetsen tegen mekaar liggen. Als ze ietsjes verder uit mekaar zouden liggen, zou dit een verbetering zijn.

Laat ons over één ding duidelijk zijn: de Emporia is niet geschikt voor blinde gebruikers. Enkel slechtzienden die oordelen dat de tekst op het scherm goed leesbaar is, kunnen baat hebben bij dit toestel. Het toestel heeft een zeer groot verlicht lcd-beeldscherm met grote tekens (je kan kiezen tussen twee tekengroottes, dat mochten er wat meer zijn). Het is een monochroom scherm met grijze letters op een grijzige achtergrond, waardoor het contrast eerder matig is en dit ondanks de vrij hevige oranje achtergrondverlichting. Een veel contrastrijker kleurenscherm zou een betere keuze geweest zijn. Op het scherm krijg je, naargelang de situatie, het telefoonboek, een sms‘je of het bedieningsmenu te zien. Op dit scherm worden continu de gsm-operator, de batterijstand en de signaalsterkte getoond.

Indien gewenst, kan de gebruiker de pincode desactiveren, waardoor het toestel direct opstart. Dit is echter niet verplicht.

Het toestel kan handenvrij gebruikt worden. Dit kan naar keuze via de luidspreker of via een (optioneel verkrijgbaar) oortelefoontje.

Alle instellingen gebeuren vanaf het toestel zelf. Het is dus niet nodig om de simkaart eerst met een ander gsm-toestel in te stellen.

2.4.4. Nog enkele praktische gegevens over de Emporia Life

Met een volledig geladen batterij kan je ongeveer 3 uur bellen of je beschikt over een stand-by-autonomie van ongeveer 200 uren. De batterijstand wordt op het scherm getoond. Een leeglopende batterij wordt gemeld via een rood knipperende lampje.

Het toestel is van het dual-bandtype.

Standaard worden een oplaadbare batterij, een netadapter/batterijlader en een slecht uit het Duits vertaalde Nederlandstalige handleiding meegeleverd.

Optioneel zijn een 12 volt oplader voor in de auto, een cradle-oplader, een reislader, een headset, een extra batterij en diverse lederen tasjes in rood en zwart verkrijgbaar.

De Emporia is, in gsm-normen gesteld, eerder aan de grote en zware kant. Het apparaat meet 11,2 bij 5,5 bij 2,6 centimeter. Het weegt 152 gram.

Het toestel is verkrijgbaar bij de telecomwinkel Mobitel en bij sommige gewone gsm-winkels en kost 199 Euro.

2.5. Owasys 112C

Owasys 112C
Owasys 112C

Voor de volledigheid moeten we melden dat ook de Owasys 112C thuishoort in dit rijtje. Het is per slot van rekening een toestel dat vooral bedoeld is voor senioren, maar kan daarnaast ook goede diensten bewijzen voor personen met een visuele beperking, die in de eerste plaats een zo eenvoudig mogelijke bediening wensen.

Voor uitgebreide informatie over dit toestel verwijzen we echter naar IM 20,2 (juni 2006), waarin het toestel vorig jaar het voorwerp uitmaakte van een vergelijkende test.

Terug naar de inhoudstafel

Evolutie van de lees- en schrijfhulpmiddelen voor blinden en slechtzienden

Heidi Verhoeven - KOC

Naar aanleiding van het twintigjarig bestaan van Infovisie Magazine, organiseerden we in het najaar van 2006 een tentoonstelling over de evolutie van de hulpmiddelen voor blinden en slechtzienden. De tentoonstelling was opgebouwd rond acht thema's: productie van het papieren brailleschrift, braille als weergavemedium voor de computer, spraaksynthese als weergavemedium voor de computer, vergroting van het computerbeeld, leeshulpmiddelen voor slechtzienden, lees- en schrijfhulpmiddelen voor blinden, de adviesverlening rond hoogtechnologische hulpmiddelen en de Blind d mobiel met het hulpmiddelen-aanbod van vandaag.

Geïnteresseerden die niet de tijd vonden om de tentoonstelling te bezoeken, kunnen in het vorige, in dit en in het volgende nummer van Infovisie Magazine, de uitleg bij de verschillende thema-eilanden lezen en zo de evolutie van de hulpmiddelen volgen.

In het maartnummer van deze jaargang beschreven we de evolutie van de hulpmiddelen voor vergroting van informatie op papier en voor vergroting van informatie op computer.

In dit vervolgartikel komt de evolutie van synthetische spraak en van de lees- en schrijfhulpmiddelen voor niet-zienden aan bod.

Synthetische spraak

Synthetische of kunstmatige spraak is spraak die door een computer gegenereerd wordt om de informatie op het beeldscherm van de computer toegankelijk te maken voor mensen die het scherm niet kunnen lezen. Dit soort spraak wordt ook gebruikt als weergavemedium voor andere toestellen zoals gsm’s, pda’s, notitietoestellen, …

In de beginjaren, en dan spreken we over eind tachtig, begin negentig, hadden IBM/Windowscomputers nog geen ingebouwde geluidskaart. De computer kon nog niet spreken. Om toch spraak te kunnen genereren, werd een apart ‘bakske’, een hardware spraaksynthesizer, aan de computer gekoppeld. Voorbeelden: PC-Stem, Eurovocs, …

In het begin van de negentiger jaren bracht Apple Macintosh als eerste een computer op de markt met ingebouwde geluidskaart. Als de gebruiker dan met de muis over het scherm bewoog, werd er uitgesproken wat er op die plaats op het scherm stond. De spraakgeneratie was dus uniek, de bediening was nog niet eenvoudig. Immers, een blinde computergebruiker kan niet zien waar de muis zich op het scherm bevindt.

Apple Macintosh
Aplle Macintosh

Tegen het einde van de negentiger jaren werd het mogelijk je pc uit te breiden met een geluidskaart. Hardware was dus niet meer nodig en werd vervangen door software. Van een apart ‘bakske’ of insteekkaart dus naar programma’s op diskette en later op cd en op internet.

Synthetische spraak: van hard- naar software
Synthetische spraak: van hard- naar software

De allereerste kunstmatige spraak was zeer moeilijk verstaanbaar en klonk zeer kunstmatig. Ondertussen is de kwaliteit van deze ‘stemmen’ fenomenaal verbeterd. Niet alleen zijn de hedendaagse stemmen goed verstaanbaar, ze klinken ook meer en meer natuurlijk. Afhankelijk van de eigen smaak kan gekozen worden voor een vrouwelijke stem, een mannelijke stem, een Vlaams accent, een Nederlands accent, … Op de tentoonstelling die we eind vorig jaar organiseerden, kon de bezoeker de verschillende stemmen beluisteren.

Evolutie van de kunstmatige spraak
Evolutie van de kunstmatige spraak

De bezoeker kon ook aanhoren hoe snel geoefende, blinde of slechtziende computergebruikers de teksten door de computer laten voorlezen. Onze gids las, via spraakuitvoer, teksten tegen honderd woorden per minuut. Maar weinig bezoekers deden het hem na.

We toonden op de tentoonstelling ook het belang van de taalkeuze. Een Nederlandse aankondiging over de seniorensportdag in Hasselt laten uitspreken door een Engelstalig spraaksyntheseprogramma, geeft een grappig, maar vooral ook totaal onverstaanbaar resultaat. Vandaag, in 2007, worden er programma’s op de markt gebracht die verschillende talen, met een juiste uitspraak en accent, kunnen uitspreken.

We lieten op de tentoonstelling de bezoekers ook proberen om spellingsfouten uit een voorgelezen tekst te halen. Slechts enkelen haalden meer dan een van de zeven fouten eruit:

Een 31-jarige man is gisterenavond in het zikenhuis opgenomen nadat hij in Leeuven zwaar wert toegetakeld door een hond en zijn baaasje. De man kreeg om een onduidelijke reden een beett van een hond. Volgens getuigen werd hij nadien achternagezeten door het baasje van de hond en twee vlienden. De man verzwikte daarbij ook nog zijn enkol.

Belangrijk is dus dat blinde of slechtziende computergebruikers naast kunstmatige spraak ook kunnen blijven beschikken over brailleweergave of vergroting. Met brailleweergave of vergroting kunnen ze de spelling controleren en foutjes uit hun teksten halen. Dit wist Data Braille Service al rond 1990 toen zij de Braudi op de markt brachten, een hardware spraaksynthesizer met braillecellen.

Braudi
Braudi

Van hardware naar software, van enkel spraakweergave naar spraakweergave gecombineerd met braille of vergroting, van slecht verstaanbare robotstemmen naar goed verstaanbare natuurlijke stemmen die verschillende talen aankunnen, de evolutie gaat verder!

Lees- en schrijfhulpmiddelen voor blinden

Blinden kunnen lezen en schrijven dankzij apparaten die teksten omzetten in een voelbare weergave of die teksten voorlezen.

In 1970 ontwikkelde de Amerikaan John Linvill voor zijn blinde dochter de Optacon. Dit apparaat filmt tekst met een cameraatje dat door de ene hand over het papier geschoven wordt terwijl de top van de wijsvinger van de andere hand op een trillend naaldenveld ligt. Het trillend naaldenveld maakt een uitvergroting van de letters. De gebruiker moet dus vertrouwd zijn met de vorm van letters om ze te kunnen lezen. Het voelbaar herkennen van letters is erg moeilijk aan te leren. Geen enkele bezoeker herkende een letter, maar in de jaren 70 waren er verschillende blinden die met de Optacon teksten konden lezen. Zelfs nu nog wordt de Optacon gebruikt.

De Delta is een apparaat dat vergelijkbaar is met de Optacon, maar de tekst in braille weergeeft. Het apparaat is nooit doorgebroken omdat de computer stilaan toegankelijk werd en eveneens leesmogelijkheden bood.

Optacon
Optacon

Delta
Delta

In 1996 werd de productie van de Optacon stopgezet door de komst van de voorleesmachines. Voorleesmachines zijn apparaten die gedrukte teksten inscannen en voorlezen. De eerste voorleesmachine (LeseAs Quattro) was een erg eenvoudig apparaat. De bladzijde werd gescand en na enige tijd voorgelezen. Om het blad opnieuw te lezen, moest het opnieuw gescand worden. De LeseFix was een iets complexer apparaat met een apart toetsenbord en met de mogelijkheid om de teksten op te slaan zodat opnieuw inscannen niet nodig was. Een speciale scanner die boeken kan inscannen zonder ze te beschadigen, was de Kurzweil BookEdge Scanner.

LeseAs Quattro
LeseAs Quattro

LeseFix
LeseFix

BookEdge Scanner
BookEdge Scanner

De huidige voorleesmachines zijn, ten opzichte van de eerste, fenomenaal in kwaliteit verbeterd: ze kunnen sneller inscannen, hebben meer geheugencapaciteit, kunnen tekst van foto’s onderscheiden, kunnen handschrift herkennen, hebben een betere spraakuitvoer, …

Om te lezen, kunnen blinden ook gebruik maken van gesproken lectuur. Deze gesproken lectuur wordt aangemaakt door ‘productiecentra voor gesproken lectuur’. Eerst waren dit bandspoelen die beluisterd werden met een bandrecorder. Nadien kwamen de cassettes die met eenvoudig te bedienen cassettespelers werden beluisterd. Een uniek uitgevoerde cassettespeler was de ‘Toaster’ van Clarke en Smith.

Bandopnemer
Bandopnemer

Toaster
Toaster

Een boek opnemen op cassette vergt vaak meer dan één cassette. De komst van de cd was dan ook zeer welkom. Het gebruik van cd's biedt extra mogelijkheden zoals vooruit of achteruit bladeren in de tekst. Vandaag de dag is er op wereldschaal een standaard ontwikkeld: DAISY: Digital Accessible Information System. Deze standaard omvat een set regels en definities die de structuur van een digitaal ingesproken en gestructureerd boek bepalen.

Een daisyboek op cd kan gelezen worden met een daisyspeler, met een leesprogramma op pc en met een mp3-speler. In dit laatste geval zijn de mogelijkheden wel heel beperkt.

Het verdriet van België op cassette
Het verdriet van België op cassette

Daisyspeler

Daisyspeler

Om te schrijven, gebruiken blinden een braillenotitietoestel. Dit is een toestel waarop tekst kan ingetikt worden via een brailletoetsenbord. De tekst wordt bewaard in een geheugen en kan nadien gelezen worden of naar een computer gestuurd worden om te bewerken en af te drukken. Voor korte nota’s kan een memorecordertje gebruikt worden. Binnen de notitietoestellen merken we vooral de miniaturisering op. De hedendaagse toestellen zijn een pak compacter en lichter en daardoor dus ook makkelijker draagbaar. Misschien passen ze binnenkort in onze broekzak?

Visiobraille
Visiobraille

Notebraille
Notebraille

Brailscope
Brailscope

Volgende keer: De evolutie van ‘productie van braille’ en ‘computerbraille’.

Terug naar de inhoudstafel

Websites: selectie van de redactie

We presenteren u een vijftal van de meest in het oog springende websites die wij graag onder uw aandacht willen brengen. De sites zijn alfabetisch geschikt.

Axistive - www.axistive.com

Deze site werd hier al eens eerder aangehaald, maar is nu volledig vernieuwd. Op het moment van dit schrijven ging het nog om een beta-versie; de makers beloven over enkele weken de site zo toegankelijk mogelijk te hebben. De site is Engelstalig.

Bartiméus Sonneheerdt - www.bartimeussonneheerdt.nl

Sinds 10 april ’07 werd de site van deze Nederlandse vereniging voor blinden en slechtzienden vernieuwd.

SATIS - www.satis.de

Duitstalige site die technische tips geeft die interessant zijn voor blinde en slechtziende computergebruikers.

Ventus - www.onlibri.nl

Nederlandse site van uitgever Ventus waar gratis boeken kunnen gedownload worden. Het gaat om non-fictieboeken in PDF-formaat. Bij de start, begin april ’07, waren ongeveer 30 titels beschikbaar.

Vorleser.net - www.vorleser.net

Site waar men gesproken boeken kan beluisteren, tenminste voor wie Duits verstaat. De werking is rechttoe rechtaan; klikken op het gewenste boek, even wachten en het gekozen hoofdstuk wordt voorgelezen via de mediaspeler van de pc. Er is ook klassieke en gregoriaanse muziek downloadbaar.

Terug naar de inhoudstafel

Agenda

17 tot 19 juli 2007 (*)
Sight Village 2007
Hulpmiddelenbeurs met een groot aandeel Britse producenten van geavanceerde hulpmiddelen voor personen met een visuele handicap. Naast het beursgedeelte worden er ook lezingen gehouden over onderwerpen die verband houden met hulpmiddelen. Deze beurs richt zich tot het grote publiek en de toegang is gratis.
Plaats: Clarendon Suites, Hagley Road, Birmingham, Groot-Brittanië
Info:Stewart Morehead
Queen Alexandra College
Court Oak Road, Harborne
Birmingham B17 9TG
Groot-Brittanië
Telefoon: +44 121 428 5050
E-mail: sv@qac.ac.uk
Website: www.sightvillage.org

28 tot 31 augustus 2007
CVHI 2007: 5thConference and Workshop on Assistive Technologies for People with Vision and Hearing Impairments: Assistive Technology for All Ages
Internationale conferentie over technologie voor personen met een visuele en auditieve handicap. Op 23 oktober wordt een preconferentiedag met workshops georganiseerd. Deze conferentie richt zich hoofdzakelijk tot professionelen en heeft specifieke aandacht voor het werk van jonge onderzoekers.
Plaats: Hotel Alixares, Granada, Spanje
Info: Prof. Marion Hersh
University of Glasgow
Telefoon: +44 141 330 4906/5978
E-mail: m.hersh@elec.gla.ac.uk
Website: www.elec.gla.ac.uk/Events_page/CVHI/cvhi/pages/cvhi-2007.php

25 tot 30 september 2007
Deafblind International World Conference
Veertiende internationale conferentie over alles was doofblindheid aangaat. De thema’s zijn ‘Breaking the Isolation’ en ‘Worldwide Connections’. Er worden preconferentieworkshops georganiseerd over specifieke thema’s zoals het Ushersyndroom. Deze conferentie richt zich hoofdzakelijk tot professionelen.
Plaats: Burswood Entertainment Complex, Perth, Australië
Info: Conference Planning Committee
Senses Foundation
PO Box 143
Burswood WA 6100
Australië
Telefoon: +61 8 9473 5400
Fax: +61 8 9473 5499
E-mail: conference@senses.asn.au
Website: www.dbiconference2007.asn.au

3 tot 5 oktober 2007 (*)
AAATE 2007: European Conference for the Advancement of Assistive Technology in Europe
Negende conferentie over de vooruitgang van geavanceerde hulpmiddelen voor personen met een handicap. Deze conferentie richt zich hoofdzakelijk tot professionelen.
Plaats: Kursaal Centre, San Sebastian, Spanje
Info: www.fatronik.com/aaate2007

3 tot 5 oktober 2007
Techshare 2007
Conferentie over geavanceerde hulpmiddelen. De bijeenkomst heeft een hoog technisch niveau en wordt georganiseerd door de RNIB. Op 3 oktober is er een preconferentieworkshop. Deze conferentie richt zich hoofdzakelijk tot professionelen.
Plaats: Novotel London West (Hammersmith), Londen, Groot-Brittannië
Info: RNIB Techshare
58-72 John Bright Street
Birmingham B1 1BN
Tel.: +44 121 665 4240
Fax: +44 121 665 4201
E-mail: techshare@rnib.org.uk
Website: www.rnib.org.uk/xpedio/groups/public/documents/PublicWebsite/public_tscall07.hcsp#P8_135

14 tot 17 oktober 2007
ASSETS 2007
Negende internationale conferentie over computers en toegankelijkheid. De conferentie richt zich in de eerste plaats tot professionelen.
Plaats: Tempe, Arizona, Verenigde Staten
Info: Enrico Pontelli
New Mexico State University
Verenigde Staten
E-mail: epontell@cs.nmsu.edu
Website: www.acm.org/sigaccess/assets07

Juni 2008
AUTONOMIC: Internationaal Salon over zelfstandigheid bij alle leeftijden
Beurs over hulpmiddelen en diensten die bijdragen tot een zelfstandiger leven voor senioren en personen met een beperking. Doorgaans is er een relatief groot gedeelte gewijd aan visuele handicap. De geëxposeerde hulpmiddelen en diensten hebben hoofdzakelijk een Franse inslag. De toegang is gratis. De beurs richt zich tot het grote publiek.
Plaats: Paris Expo - Porte de Versailles – Hall 4, Parijs, Frankrijk
Info: ADES Organisation
Centre d'affaires le Lugo
15, rue du Docteur Roux
94600 Choisy le Roi
Frankrijk
Telefoon: +33 1 46 81 75 00
Fax: +33 1 46 81 77 00
E-mail: info@autonomic-expo.com
Website: www.autonomic-expo.com/paris/2006/us/

7 tot 11 juli 2008 (*)
ICCHP 2008: International Conference on Computers Helping People with Special Needs
Elfde internationale conferentie over hoe computertechnologie behulpzaam kan zijn voor personen met een handicap en specifieke behoeftes. Op 7 en 8 juli wordt een preconferentie gehouden met workshops en seminaries. Deze conferentie richt zich hoofdzakelijk tot professionelen.
Plaats: Johannes Kepler University, Linz, Oostenrijk
Info: ICCHP Conference Office
Klaus Miesenberger
Johannes Kepler Universität Linz
Institute Integriert Studieren
Altenbergerstraße 69
4040 Linz
Oostenrijk
Telefoon: +43 732 2468 1291
Fax: +43 732 2468 28821
E-mail: icchp@aib.uni-linz.ac.at
Website: www.icchp.org

7 tot 11 juli 2008
Vision 2008: 9th International Conference on Low Vision
Internationale conferentie over low vision. Deze conferentie richt zich hoofdzakelijk tot professionelen.
Plaats: Palais des Congrès de Montréal, Montréal, Canada
Info:Secretariat of the 9th International Conference on Low Vision
Opus 3 Inc.
417 Saint-Pierre Street, suite 203
Montréal (Québec) H2Y 2M4
Canada
Telefoon: +1 514 395 1808
Fax : +1 514 395 1801
E-mail: vision2008@opus3.com
Website: www.opto.umontreal.ca/vision2008

(*): Activiteiten waar het KOC en/of Infovisie vzw aan deelnemen.

Terug naar de inhoudstafel

Technische fiches

Beeldschermloep Amigo

 

amigo
Amigo

Basiskenmerken

Aanvullende informatie

Producent
ENHANCED VISION EUROPE
Unit C, Plot 5, Merlin Way
Quarry Hill Industrial Estate
IIkeston, Derbyshire DE7 4RA
Groot-Brittannië
Tel.: +44 115 944 2317
Fax: +44 115 944 0720
Web: www.enhancedvision.com/products/desktop_magnifier_amigo.php

Leveranciers en prijzen
België: Ergra Engelen: € 1.823 (april 2007, incl. BTW)

Terug naar de inhoudstafel

Beeldschermloep Magnilink Zip

 

Magnilink Zip
Magnilink Zip

Basiskenmerken

Aanvullende informatie

Producent
LVI AB
Verkstadsgatan 5
352 46 Växjö
Zweden
Tel.: +46 470 72 77 00
Fax: +46 470 72 77 25
E-mail: info@lvi.se
Web: www.lvi.se/sprak/eng/produkter/cctv/mlz/mlz_prod.htm

Leveranciers en prijzen

Terug naar de inhoudstafel

Beeldschermloep Magnilink Zip B/W

 

Magnilink Zip B/W
Magnilink Zip B/W

Basiskenmerken

Aanvullende informatie

Producent
LVI AB
Verkstadsgatan 5
352 46 Växjö
Zweden
Tel.: +46 470 72 77 00
Fax: +46 470 72 77 25
E-mail: info@lvi.se
Web: www.lvi.se/sprak/eng/produkter/cctv/mlz/mlz_prod.htm

Leveranciers en prijzen

Terug naar de inhoudstafel

Beelschermloep Senseview P430

 

Senseview P430
Senseview P430

Basiskenmerken

Aanvullende informatie

Producent
HIMS
139-9, Gajung-dong
Yuseong-gu, Daejeon 305-350
Korea
Tel.: +82 42 864 0133
Fax: +1 260 489 2608
Email: hims@himsintl.com
Web: www.himsintl.com/?code=products&subp=04&mode=1

Leveranciers en prijzen

Terug naar de inhoudstafel

Schermuitleesprogramma MyStick

 

MyStick
MyStick

Basiskenmerken

Aanvullende informatie

Producent
BAUM Retec AG
Schloß Langenzell
69257 Wiesenbach
Duitsland
Tel.: +49 62 23 - 49 09 0
Fax: +49 62 23 - 49 09 399
E-mail: info@baum.de
Web: www.audiodata.de/mystick/en/index.html

Leveranciers en prijzen

Terug naar de inhoudstafel

Adressen leveranciers

ADVANCED TECHNICS
Tweehuizenweg 81, bus 9
B - 1200 Brussel
Telefoon: +32 (0)2 763 09 08
Fax: +32 (0)2 770 58 13
E-mail: info@advtechnics.com
Web: www.advtechnics.com

BABBAGE AUTOMATION
Flintdijk 16
NL - 4706 JT Roosendaal
Telefoon: +31 (0)165 53 61 56
Fax: +31 (0)16 554 40 40
E-mail: info@babbage.com
Web: www.babbage.com

BLINDENZORGLICHT EN LIEFDE
Hulpmiddelendienst
Oudenburgweg 40
B - 8490 Varsenare
Telefoon: +32 (0)50 40 60 52
Fax: +32 (0)50 38 64 83
E-mail: hulpmid@blindenzorglichtenliefde.be
Web: www.blindenzorglichtenliefde.be

BRAILLELIGA
Engelandstraat 57
B - 1060 Brussel
Telefoon: +32 (0)2 533 32 11
Fax: +32 (0)2 537 64 26
Email: info@braille.be
Web: www.brailleliga.be

DATA BRAILLE SERVICE
Antwerpsesteenweg 96
B - 2940 Hoevenen-Stabroek
Telefoon: +32 (0)3 828 80 15
Fax: +32 (0)3 828 80 16
E-mail: info@databraille.be
Web: www.databraille.be

DE CEUNYNCK NV
Kontichsesteenweg 36
B - 2630 Aartselaar
Telefoon: +32 (0)3 870 37 51
Fax: +32 (0)3 887 19 20
E-mail: l.herremans@deceunynck.be
Web: www.deceunynck.be

DOX+SYCADA
Burgemeester Stramanweg 108E
NL - 1101 AA Amsterdam
Fax: +32 (0) 20-3116509
E-mail: info@doxplus.nl
Web: www.telefoonsvooru.nl

ERGRA ENGELEN
Kerkstraat 23
B - 2845 Niel
Telefoon: +32 (0)3 888 11 40
Fax: +32 (0)3 888 14 36
E-mail: jos.engelen@ergra-engelen.be
Web: www.ergra-engelen.be

ERGRA LOW VISION
Carnegielaan 4 - 14
NL - 2517 KH Den Haag
Telefoon: +31 (0)70 311 40 70
Fax: +31 (0)70 311 40 71
E-mail: info@ergra-low-vision.nl
Web: www.ergra-low-vision.nl

EROCOS INTERNATIONAL
Dr. Van de Perrestraat 176-178
B – 2440 Geel
Telefoon: +32 (0)14 76 55 20
Fax: +32 (0)14 76 55 21
E-mail: info@erocos.be
Web: www.erocos.be

ESCHENBACH OPTIK BV
Osloweg 134
NL - 9723 BX Groningen
Telefoon: +31 (0)50 541 25 00
Fax: +31 (0)50 541 05 82
E-mail: mail@eschenbach-optik.nl
Web: www.eschenbach-optik.nl

EUROBRAILLE BELGIUM
Daillylaan 90-92
B - 1030 Brussel
Telefoon: +32 (0)2 241 65 68
Fax: +32 (0)2 215 88 21
E-mail: boutique@eurobraille.fr
Web: www.eurobraille.fr

EVISION OPTICS
Postbus 18568
NL - 2502 EN Den Haag
Telefoon: +31 (0)70 311 40 90
Fax: +31 (0)70 311 40 91
E-mail: info@evision.nl
Web: www.evision.nl

FOCI
Tijs van Zeventerstraat 29
NL – 3062 XP Rotterdam
Telefoon: +31 (0)10 452 32 12
Fax: +31 (0)10 452 32 12
E-mail: info@foci.nl
Web: www.foci.nl

FREEDOM ADL BV
Sprendlingenpark 21
NL - 5061 JT Oisterwijk
Telefoon: +31 (0)13 521 33 73
Fax: +31 (0)13 521 33 71
E-mail: info@freedomadl.nl
Web: www.freedomadl.nl

FREEDOM SCIENTIFIC BELGIUM BVBA
Steenweg op Gierle 339 B
B – 2300 Turnhout
Telefoon: +32 (0)14 43 69 00
Fax: +32 (0)14 43 69 01
E-mail: info@freedomscientific.be
Web: www.freedomscientific.be

FREEDOM SCIENTIFIC BENELUX BV
Weegschaalstraat 63
NL - 7324 BE Apeldoorn
Postbus 4334
NL - 7320 AH Apeldoorn
Telefoon: +31 (0)55 323 09 07
Fax: +31 (0) 55 323 09 08
E-mail: info@freedomscientific.nl
Web: www.freedomscientific.nl

INTEGRA
Naamsesteenweg 386
B - 3001 Heverlee
Telefoon: +32 (0)16 35 31 30
Fax: +32 (0)16 35 31 44
E-mail: info@integra-belgium.com
Web: www.integra-belgium.com

KOBA VISION
De Oude Hoeven 6
B - 3971 Leopoldsburg
Telefoon: +32 (0)11 34 45 13
Fax: +32 (0)11 34 85 25
E-mail: info@kobavision.be
Web: www.kobavision.be

KOMFA
Postbus 3041
NL – 3760 DA Soest
Telefoon: +31 (0)35 588 55 83
Fax: +31 (0)35 588 55 84
E-mail: info@komfa.nl
Web: www.komfa.nl

LVI BELGIUM
Bouwelsesteenweg 18a
B - 2560 Nijlen
Telefoon: +32 (0)3 455 92 64
Fax: +32 (0)3 455 92 88
E-mail: info@lvi.be
Web: www.lvi.be

LVBC
James Wattstraat 13B
NL - 2809 PA Gouda
Telefoon: +31 (0)182 525 889
Fax: +31 (0)182 670 071
E-mail: info@lvbc.nl
Web: www.lvbc.nl

N. JONKER
Duifhuis 5
NL - 3862 JD Nijkerk
Telefoon: +31 (0)33 245 37 05
Fax: +31 (0)33 245 00 04
E-mail: n.jonker@hccnet.nl

OPTELEC BELGIE
Baron Ruzettelaan 29
B - 8310 Brugge
Telefoon: +32 (0)50 35 75 55
Fax: +32 (0)50 35 75 64
E-mail: info@optelec.be
Web: www.optelec.be

OPTELEC NEDERLAND
Koddeweg 39-41
NL - 3184 DH Hoogvliet
Telefoon: +31 (0)10 231 35 55
Fax: +31 (0)10 231 35 90
E-mail: info@optelec.nl
Web: www.optelec.nl

RDG KOMPAGNE
Winthontlaan 200
NL - 3526 KV Utrecht
Telefoon: +31 (0)30 287 05 64
Fax: +31 (0)30 289 85 60
E-mail: info@rdgkompagne.nl
Web: www.kompagne.nl

REINECKER REHA TECHNIK NL
Oudenhof 2D
NL - 4191 NW Geldermalsen
Telefoon: +31 (0)345 585 160
Fax: +31 (0)345 585 169
E-mail: reinecker.nl@worldonline.nl
Web: www.lowvision-shop.nl

SAARBERG
Postbus 222
NL - 4200 AE Gorinchem
Telefoon: +31 (0)18 361 96 25
Fax: +31 (0) 18 361 97 36
E-mail: info@saarberg.info
Web: www.saarberg.info

SENSOTEC
Gistelsesteenweg 112
B - 8490 Varsenare
Telefoon: +32 (0)50 39 49 49
Fax: +32 (0)50 39 49 46
E-mail: info@sensotec.be
Web: www.sensotec.be

SLECHTZIEND.NL
Sint-Annastraat 93
NL - 6524 EJ Nijmegen
Telefoon: +31 (0)24 3600 457
Fax: +31 (0)24 3600 708
E-mail: info@slechtziend.nl
Web: www.slechtziend.nl

STICHTING SPITS
Blijdestijn 15
NL - 6714 DX Ede
Telefoon: +31 (0)318 63 16 82
E-mail: info@stichtingspits.nl
Web: www.stichtingspits.nl

VAN DEN BOS OPTICAL
LOW VISION
De Moucheronstraat 55
NL - 2593 PX Den Haag
Telefoon: +31 (0)70 383 62 69
Fax: +31 (0)70 381 46 13
E-mail: info@slechtzienden.nl
Web: www.slechtzienden.nl
www.loepen.nl

VAN HOPPLYNUS VISION CARE
Koningsstraat 101
B - 1000 Brussel
Telefoon: +32 (0)2 214 09 50
Fax: +32 (0)2 214 09 57

VAN LENT SYSTEMS BV
Dommelstraat 34
NL - 5347 JW Oisterwijk
Telefoon: +31 (0)412 64 06 90
Fax: +31 (0)412 62 60 25

WORLDWIDE VISION
Luxemburgstraat 7
NL - 5061 JW Oisterwijk
Telefoon: +31 (0)13 528 56 66
Fax: +31 (0)13 528 56 88
E-mail: info@worldwidevision.nl
Web: www.worldwidevision.nl

Terug naar de inhoudstafel

Colofon

INFOVISIE MAGAZINE

Driemaandelijks tijdschrift over technische hulpmiddelen voor blinde en slechtziende mensen. Verkrijgbaar in zwartdruk, in gesproken vorm op daisy-cd en in elektronische vorm als HTML-bestand. De elektronische leesvorm is gratis en wordt verzonden via e-mail. Het elektronische archief (sinds 1986) kan op de website www.infovisie.be geraadpleegd worden. Er kan ook op trefwoorden in gezocht worden.

Redactie 2007

KOC
Tel.: +32 (0)2 225 86 91
E-mail: gerrit.vandenbreede@vlafo.be
Web: www.koc.be

INFOVISIE vzw
Tel.: +32 (0)16 32 11 23
E-mail: jan.engelen@esat.kuleuven.be
Web: www.infovisie.be

Redactieteam
Jan Engelen
Christiaan Pinkster
Gerrit Van den Breede
Heidi Verhoeven
Marie-Paule Van Damme
Jeroen Baldewijns (freelance)
Hervé Eeckman (freelance)

Vormgeving
zwartdruk: drukkerij Peeters, Leuven
audio-versie: Dedicon, Nederland
HTML-versie: KOC

Abonnementen
België: 25 euro

Andere landen: 30 euro

Wie zich wenst te abonneren, dient zich tot het KOC te richten:

Zonder schriftelijk tegenbericht wordt uw abonnement automatisch verlengd bij het begin van een nieuwe jaargang.

Verantwoordelijke uitgever
Jan Engelen
Vloerstraat 67
B - 3020 Herent

De redactie is niet verantwoordelijk voor ingezonden artikelen. Enkel teksten die ondertekend zijn, worden opgenomen. De redactie behoudt zich het recht voor ingezonden stukken in te korten.

Het redactieteam kan niet aansprakelijk gesteld worden voor onjuiste gegevens die door leveranciers of producenten werden meegedeeld.

© Artikels uit deze publicatie kunnen overgenomen worden na schriftelijke toestemming van de uitgever.

Terug naar de inhoudstafel